Τραγούδι για τον βοεβόδα Ιοβάντσε που ξεγέλασε το σπιούνο Πένο
Έρευνα - καταγραφή: Κώστας Κιόσης & Vardaris Band
O Ιοβάντσε Ορτζιάνοφ ήταν κλέφτης και αργότερα επαναστάτης. Διετέλεσε επαρχιακός βοεβόδας το 1903 της περιοχής Καρασουλίου (Πολύκαστρο Κιλκίς) γι αυτό και ήταν γνωστός ως Ιοβάντσε Καρασούλσκι. Ο πατέρας του ήταν από το χωριό Πέτροβο (Αγ. Πέτρος Κιλκίς) και η μητέρα του από το χωριό Μπόζετς (Άθυρα Πέλλας), το γένος Ντελητανάσοβι. Στην λαϊκή παράδοση ο Καρασούλσκι πέρασε ως Λίτσεν Ιοβάντσε (Όμορφος Ιοβάντσε).
Το μεγάλο πρόβλημα των καπεταναραίων εκείνης της εποχής ήταν οι προδοσίες και η μεταπήδηση στο αντίπαλο στρατόπεδο. Τέτοια περίπτωση ήταν σπιούνος Πένο.
Το τραγούδι διηγείται με ζωντανή λεπτομέρεια πως ο Ιοβάντσε συναντάει τον τσιομπάνο Τόντορ, πως του αφήνει ένα τσέτνικ να φυλάει τα πρόβατά του, προκειμένου, ο Τόντορ, να του υποδείξει το σπίτι του Πένο στο χωριό Ιζβορ Γουμένισσας.
Ο βοεβόδας Ιοβάντσε τρεις φορές χτύπησε, δυο φορές φώναξε.
Προκειμένου να ξεγελάσουν τον σπιούνο Πένο μες τη νύχτα, του λένε ότι είναι δήθεν τούρκικο απόσπασμα από τη Γοργόπη με νέο επικεφαλής. Αφού τους άνοιξε ο Πένο δαγκώθηκε και παράγγειλε καφέ.
Τότε του απάντησε ο βοεβόδας Ιοβάντσε σκληρά: Δεν ήρθαμε για τον καφέ σου, αλλά να σε πάρουμε στο Γκαντάτσι (λημέρι των ανταρτών στην ψηλότερη κορυφή του Πάικου). Εκεί θα σε μάθουμε τι σπιουνιές κάνεις.