Κυριακή, Αυγούστου 29, 2010

Macedonians in Greece / Μακεδόνες στην Ελλάδα.

Το κείμενο με τίτλο “Μικρή σημείωση για μια κομμένη γλώσσα” που θα διαβάσετε παρακάτω είναι του Θανάση Τριαρίδη γραμμένο το 2005 ( http://www.triaridis.gr/keimena/keimD046.htm)

Είχα αναδημοσιεύσει το ίδιο κείμενο και παλιότερα. Το ξανα-αναδημοσιεύω εμπλουτισμένο με αφορμή νεώτερα / πρόσφατα βίντεο  πολιτιστικών εκδηλώσεων (του 2009 και κυρίως του 2010) προκειμένου οι αναγνώστες να δουν με τα μάτια τους (μέσω των βίντεο) ποιοί είναι οι Μακεδόνες στους οποίους αναφέρεται το κείμενο. Ζουν στην Ελλάδα μένοντας όρθιοι  & επιμένοντας να χορεύουν μακεδονικούς χορούς τραγουδισμένους στη μακεδονική γλώσσα.

Τα βίντεο που θα δείτε παρακάτω, όσο κι αν ψάξετε, δεν θα τα δείτε ποτέ στους τηλεοπτικούς σταθμούς της ελληνικής TV. Υπάρχουν μόνο στο διαδίκτυο. Εάν τυχόν δείτε μακεδονικούς χορούς στην ελληνική TV, παρατηρήστε πως παρουσιάζονται  μόνο με μουσική. Τα λόγια στη μακεδονική γλώσσα είναι κομμένα ακόμη και σήμερα, το 2010!

Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί το θετικό γεγονός ότι σήμερα σιγά σιγά όλο και περισσότεροι Πολιτιστικοί και Αθλητικοί Σύλλογοι, Κοινότητες και Δήμοι στην Ελλάδα, καταπολεμούν το φόβο τους και αντιδρούν στις πιέσεις του επίσημου κράτους και παρακράτους με αποτέλεσμα το μακεδόνικο τραγούδι να ακούγεται όλο και συχνότερα μετά από δεκαετίες (κοντεύει να συμπληρωθεί εκατονταετία απο το 1913)  βίαιης αποσιώπησης του.

Τέλος, προσέξετε το “Υστερόγραφο σε μια μικρή σημείωση” του Θανάση Τριαρίδη  και τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίστηκε (κόπηκε στην κυριολεξία!!!) το κείμενό του από την εφημερίδα «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ» τον Αύγουστο του 2005.

Καλή σας ανάγνωση (του κειμένου) και καλή σας θέαση (των βίντεο).

 

====

Μικρή σημείωση για μια κομμένη γλώσσα

Σε ένα από τα ωραιότερα ποιήματά του ο Μάρκος Μέσκος (στο υπ’ αριθμ. ΙΙ από τον Ισκιο της γης του 1986) ξεκινάει με μια προμετωπίδα από εκείνες  που συχνά (:ή έστω: κάποτε) είναι πιο κρίσιμες από αλάθητα μανιφέστα και αναγγελίες θριάμβων. Την αντιγράφω: «Θ’ ανταμώσουμε πάλι στη στάχτη· / μακεδονίτικα πουλιά λαλούν μακεδονίτικα!».

 Δεν θα σας μιλήσω στα στενά όρια μιας επιφυλλίδας για τον ποιητικό λόγο του Μέσκου (ωστόσο μπαίνω στον πειρασμό να σημειώσω πως σε πείσμα των λογής φιλολογικών ιερατείων, ο Μέσκος, για τη δική μου οπτική, είναι πράγματι ένας από τους πιο σημαντικούς μεταπολεμικούς ποιητές της γλώσσας μας, θρησκευόμενος όχι με τρομερούς Παντοκράτορες αλλά αποκλειστικά με ίσκιους της γης, με σώματα και δέντρα, με μυρουδιές κι ανέμους, ματωμένα χώματα και αχαλίνωτα νερά).

Θα σας μιλήσω για κάποιους συμπολίτες μας (μεταφορικά: για κάποια πουλιά στο δάσος του κόσμου), στους οποίους, εδώ και κάμποσες δεκαετίες, απαγορεύτηκε να μιλήσουν τη γλώσσα της μάνας τους, να τραγουδήσουν τα νανουρίσματα και τα μοιρολόγια ετούτης της γλώσσας, να δηλώσουν μεγαλόφωνα την ταυτότητα τους – να αυτοπροσδιοριστούν. Είναι οι Μακεδόνες: οι πολίτες της χώρας μας που ονομάστηκαν από τον κυρίαρχο εθνοφασισμό «νεζνάμηδες», (δηλαδή οι ανθρώποι που απαντούν νε ζναμ – που σημαίνει δεν ξέρω), πληρώνοντας τα λύτρα του ολέθριου μύθου περί «ομοιογενούς έθνους-κράτους». Είναι οι άνθρωποι που στο πρόσωπό τους βλέπουμε (ή πιο σωστά: πρέπει να αναζητήσουμε) τον καθρέφτη της θεσμικής βίας μας, την κτηνωδία του εθνικισμού μας.

Γνώρισα στη ζωή μου κάμποσους τέτοιους ανθρώπους, πολίτες της Ελλάδας, που μιλούν τη μακεδονική γλώσσα – ανθρώπους που υποχρεώθηκαν να αυτοακρωτηριαστούν για να επιβιώσουν, να αποκρύψουν τη γλώσσα της μάνας τους πληρώνοντας τα ακατανόητα λύτρα του εθνοφασισμού που έγινε στην Ελλάδα κυρίαρχη ιδεολογία.

Κι όση προπαγάνδα κι αν μας γεμίζει η εκπαίδευση του τρόμου μας, η θρησκεία της απάνθρωπης αυτοκατάφασης, τα μαζικά μέσα της ιδεολογικοποιημένης φενάκης και η πολιτική δημαγωγία, δύσκολα μπορεί να κρυφτεί η μουγγή αλήθεια: ο κυρίαρχος ελληνικός εθνικισμός έθεσε έναν πληθυσμό και μια γλώσσα υπό διωγμόν – μια γλώσσα με την οποία ερωτεύονταν, αγαπιούνταν και ονειρεύονταν χιλιάδες άνθρωποι. Για δεκαετίες κανείς δεν μπορούσε να αντιδράσει – και όταν κάποιοι λιγοστοί που όρθωσαν το ανάστημά τους στις αρχές της δεκαετίας του ΄80 (ήταν οι ίδιοι που αργότερα συγκρότησαν την πολιτική κίνηση του Ουρανίου Τόξου) χαρακτηρίστηκαν μονομιάς από τους λογής εθνοφασίστες ως «προδότες» και «πράκτορες» - απέκτησαν δηλαδή έναν τίτλο τιμής...

 

Να μιλάμε καθαρά: Κάποιοι από τους αναγνώστες ετούτης της στήλης πιστεύουν πως υπάρχουν έθνη και αυτοπροσδιορίζονται ως εθνικά Έλληνες. Λογαριάζω τα έθνη ως φονική κατασκευή βίας και θανάτου (όπως άλλωστε και τις θρησκείες), μα θα κατέβαινα ευχαρίστως στον δρόμο για να υπερασπιστώ το δικαίωμα ετούτων των αναγνωστών να αυτοπροσδιορίζονται ως εθνικά Έλληνες -ακριβώς γιατί ο αυτοπροσδιορισμός της ταυτότητάς τους είναι σημαντικότερος από την άποψή μου. Παρόμοια υπάρχουν πολίτες της χώρας μας (λίγοι ή πολλοί, αυτό είναι αδιάφορο) που αυτοπροσδιορίζονται ως εθνικά Μακεδόνες ή εθνικά Τούρκοι: αν πιστεύουμε, έστω και ελάχιστα, στα ανθρώπινα δικαιώματα οφείλουμε να κατεβούμε με την ίδια ζέση στον δρόμο και να διεκδικήσουμε το δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού τους, το δικαίωμα τους να είναι εθνικά Τούρκοι ή εθνικά Μακεδόνες ή ό,τι άλλο επιθυμούν. Κάθε περιστολή ετούτου του δικαιώματος (όπως ο άθλιος ισχύων νόμος του 1982 που, κόντρα σε κάθε αρχή δικαίου, στους «μη εθνικά Έλληνες» πολιτικούς πρόσφυγες να γυρίσουν στην Ελλάδα και να διεκδικήσουν τις περιουσίες τους) είναι μια προσχώρηση στον φασισμό – μια προσχώρηση στην τελετουργία της βίας και του φόβου.

Κι αν τα έθνη είναι φονικές κατασκευές οι ανθρώπινες γλώσσες είναι το όργανο του ανθρώπινου λόγου, αυτό που μας επιτρέπει να εκφράζομαστε και εν τέλει να ζούμε. Όποιος, στο όνομα του εθνοφασισμού του ή της πολιτικής του, ακρωτηριάζει μια γλώσσα ή εμποδίζει την ελεύθερη ομιλία της διαπράττει ένα έγκλημα κατά ολόκληρης της ανθρωπότητας – παρόμοια με αυτόν που ξεραίνει έναν ποταμό ή νεκρώνει μια λίμνη. Και αυτό το έγκλημα το έκαναν όλα τα εθνικά κράτη τα τελευταία διακόσια χρόνια σε βάρος των «μειονοτικών» γλωσσών (κι ας μην υπάρχει «λάθος» γλώσσα όπως δεν υπάρχει «λανθασμένη θάλασσα»).

Η εθνικιστική Ελλάδα δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση: το ελληνικό κράτος από το 1913 και μετά και για ολόκληρο τον 20ο αιώνα κυνήγησε, ενοχοποίησε, απαγόρευσε, κατέστειλε και ταπείνωσε όσους μιλούσαν τα μακεδονικά, όσους ένιωθαν πως έχουν μια άλλη ταυτότητα από αυτήν που επέβαλε η κυρίαρχη πλειοψηφία. Οι αδιάκοπες απειλές, τα μουρουνόλαδα, οι αποκλεισμοί, το ξύλο, οι εκτοπίσεις, οι φυλακίσεις, η χρήση του φόβου ως μεθόδου πειθαναγκασμού συνιστούν τον ορισμό της θεσμικής εθνικιστικής βίας πάνω στην ανθρώπινη έκφραση (δηλαδή: πάνω στο ανθρώπινο σώμα). Και τούτη η αθλιότητα συνεχίζεται μέσα στις μέρες μας, ως κηλίδα ντροπής αυτού που με ευκολία περισσή ονομάζουμε «στέρεη δημοκρατία»· γιατί δημοκρατία δίχως αυτοπροσδιορισμό δεν υπάρχει – με την ίδιο τρόπο που δεν υπάρχουν άνθρωποι δίχως όνομα ή άνθρωποι δίχως γλώσσα.

Ξεκίνησα την μικρή μου σημείωση με ένα στίχο του Μάρκου Μέσκου – εξάλλου Κομμένη γλώσσα ονομάζεται η πρώτη συλλογή των διηγημάτων του που κυκλοφόρησε το 1979. Πριν από δεκαπέντε χρόνια ένας φίλος μου πρωτομίλησε για τούτη την κομμένη μακεδονική γλώσσα – κι από τότε μαζεύω σκόρπιες λέξεις προσπαθώντας να βυθομετρήσω τις ενοχές μου. Η τελευταία μου ανακάλυψη είναι η ζέλμπα (που προφέρεται με παχύ z): στα μακεδονικά σημαίνει την έντονη λαχτάρα, την πεθυμιά. Δεν είναι εύκολο να προσπεράσεις μια τέτοια λέξη. Και τώρα που γράφω αυτές τις γραμμές προσπαθώντας να περιγράψω μια ακόμη κτηνωδία του ελληνικού εθνοφασισμού, σκέφτομαι πως είναι καθήκον (ναι, ανθρώπινο καθήκον) όλων μας να πάψει η μακεδονική γλώσσα να είναι μια «κομμένη γλώσσα» και να διδαχτεί επιτέλους (μαζί με τα τραγούδια της και τα λογοτεχνήματά της) στα σχολεία των περιοχών όπου μιλιέται. Για να μπορούν όσοι μιλούν μακεδονίτικα να τα λαλούν και να τα γράφουν ελεύθερα – δίχως τις απειλές, τα σκαμπίλια, τα μουρουνόλαδα και τα κυνηγητά, δίχως την θεσμική βία και τον σπαρμένο φόβο του κυρίαρχου εθνοφασισμού μας. Αξίζει να γυρέψουμε ετούτη τη ζέλμπα.

 

 

Υστερόγραφο σε μια μικρή σημείωση

Το κείμενο «Μικρή σημείωση για μια κομμένη γλώσσα» σταλθηκε ηλεκτρονικά στην εφημερίδα «Μακεδονία της Κυριακής» στις 09-8-2005 προκειμένου να δημοσιευτεί στο κυριακάτικο φύλλο της 14ης-8-2005. Στις 11-8-2005 μου ανακοινώθηκε από την «Μακεδονία» το ό,τι η εφημερίδα δεν μπορούσε να δημοσιεύσει το συγκεκριμένο άρθρο για λόγους αρχής και μου ζητήθηκε ένα άλλο. Φυσικά αρνήθηκα – και ανακοίνωσα με την σειρά μου πως η 18μηνη συνεργασία μου με την εφημερίδα «Μακεδονία» τέλειωνε αυτόματα.

Μια απαραίτητη διευκρίνηση: όταν τον Φεβρουάριο του 2004 μου προτάθηκε από την «Μακεδονία» η συνεργασία με το κυριακάτικο φύλλο, του απάντησα πως τα κείμενα μου μπορεί να χαρακτηριστούν ακραία και πως θα προκαλέσουν ποικίλες αντιδράσεις (ιδίως στο κοινό της «Μακεδονίας»). Οι διεύθυνση της εφημερίδας με διαβεβαιώσε πως δεν υπήρχε η παραμικρή περίπτωση να υπάρξει η οποιαδήποτε λογοκρισία στα κείμενα μου (καθώς, έτσι κι αλλιώς, η άποψη του συντάκτη δεν δεσμέυει την εφημερίδα). Και μου επισήμανε πως αν ένα κείμενο αντιβαίνει ευθέως στις αρχές της εφημερίδας, απλώς δεν δημοσιεύεται. Συμφώνησα σε αυτήν την σκέψη, λέγοντας του πως βρίσκω τίμια και καθαρή μια τέτοια εξήγηση – και του δήλωσα από την πλευρά μου όταν προκύψει αυτό το (μη δημοσιεύσιμο) κείμενο θα είναι από μεριά μου και το τέλος της συνεργασίας μας.

Είναι αλήθεια πως από τον Φεβρουάριο του 2004 μέχρι τον Αύγουστο του 2005, επί εξήντα πέντε (65) Κυριακές, η συμφωνία τηρήθηκε μέχρι κεραίας. Απόψεις οι οποίες προκαλούσαν θύελλα αντιδράσεων, ύβρεων και απειλών δημοσιεύονταν κανονικά και χωρίς την παραμικρή λογοκρισία. Καθώς το σύνολο αυτών των επιφύλλίδων βρίσκονται δημοσιευμένες και στην ιστοσελίδα μου (www.triaridis.gr) είναι εύκολο να αποδειχτεί του λόγου το αληθές. Στο μεταξύ, οι συγκεκριμένες επιφυλλίδες αναδημοσιεύτηκαν σε δεκάδες δικτυακούς τόπους, επίσημες ιστοσελίδες Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, ηλεκτρονικά περιοδικά και forums πολιτικού προβληματισμού, ενώ δέκα (10) από αυτές μεταφράστηκαν και κυκλοφορούν και στα αγγλικά. Και πρέπει να αναγνωρίσω πως παρά τις ιδιαίτερα σκληρές αντιδράσεις που έφταναν στη «Μακεδονία» από φορείς, συλλόγους και πρόσωπα (και μπορώ να τις φανταστώ από τις αντίστοιχες αντιδράσεις που δεχόμουν εγώ και οι οποίες, κατά μέσο όρο, ξεπερνούσαν τις 100 επιστολές  για κάθε κείμενο, κατά το πλείστον υβριστικές και απειλητικές), επί 18 μήνες η διεύθυνση της εφημερίδας δεν μου έκανε ποτέ την παραμικρή όχληση ή νύξη για να αμβλύνω τα γραφόμενά μου. Για όλα αυτά οφείλω να ευχαριστήσω και την εφημερίδα και την τότε διεύθυνσή της.

===

Διαβάστε επίσης:

- Το βιβλίο “ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΗ ΓΛΩΣΣΑ”, του Τ. Κωστόπουλου της δημοσιογραφικής ομάδας του “Ιού” της εφημερίδας “Ελευθεροτυπία”.

“Όσοι έμειναν όρθιοι”, του Δημήτρη Λιθοξόου.

- Την ιστοσελίδα του Θανάση Τριαρίδη: http://www.triaridis.gr

 

 

 

Πέμπτη, Αυγούστου 26, 2010

Εγκαίνια νέου Γραφείου των Μακεδόνων στη Δημοκρατία της Αλβανίας.

Βίντεο από τα εγκαίνια νέου Γραφείου του κόμματος «ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ» / «MACEDONIAN ALLIANCE» / «ALEANCA MAQEDONASE» των Μακεδόνων στα Τίρανα, πρωτεύουσα της Δημοκρατίας της Αλβανίας.

Οι Μακεδόνες στην Αλβανία είναι επίσημα αναγνωρισμένοι ως ξεχωριστή εθνική μειονότητα όπως και οι Έλληνες είναι, επίσης, αναγνωρισμένοι ως ξεχωριστή εθνική μειονότητα, στην Αλβανία πάντα .

Αντίστοιχα, στην Δημοκρατία της Μακεδονίας οι Αλβανοί είναι επίσημα αναγνωρισμένοι ως ξεχωριστή εθνική μειονότητα.

Δυστυχώς, στην Ελλάδα ακόμη και σήμερα οι Μακεδόνες δεν είμαστε αναγνωρισμένοι επίσημα. Ούτε οι Αλβανοί είναι αναγνωρισμένοι στην Ελλάδα.

Τόσο το επίσημο όσο και το ανεπίσημο ελληνικό κράτος συνεχίζει ακόμη και σήμερα να  αποκαλεί εμάς τους Μακεδόνες «ντοπιανούς», «σλαβόφωνους», «διγλωσσους» κ.τ.λ. 

Είναι προφανές  οτι η Δημοκρατία της Αλβανίας είναι περισσότερο δημοκρατική απο την Ελληνική Δημοκρατία στο θέμα σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Οι περισσότεροι Μακεδόνες στην Αλβανία κατοικούν στην περιοχή γύρω από τις λίμνες των Πρεσπών, απ’ την πλευρά της Αλβανίας. Περισσότερα μπορείτε να διαβάσετε εδώ: http://en.wikipedia.org/wiki/Macedonians_of_Albania

Η επίσημη ιστοσελίδα των Μακεδόνων στην Δημοκρατία της Αλβανίας είναι αυτή: http://www.macedoniansinalbania.org/

Παρασκευή, Αυγούστου 20, 2010

Илинденско востание-Επανάσταση του Ίλιντεν (2 август 1903)

Το κείμενο που ακολουθεί είναι αναδημοσίευση απο τη NOVAZORA, Φύλλο Νο 3, Ιούλιος 2010, http://novazora.gr/arhivi/594

===

Αγαπητοί αναγνώστες. Στο τεύχος αυτό δεν θα παρουσιάσουμε τη βιογραφία κάποιου προσώπου, αλλά τον ξεσηκωμό των Μακεδόνων ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, που συνέβη στις 2 Αυγούστου σύμφωνα με το παλιό ημερολόγιο, στις 20 Ιουλίου σύμφωνα με το νέο ημερολόγιο. Η επανάσταση αυτή γιορτάζεται ακόμα και σήμερα στις 20 Ιουλίου, σε πολλά μακεδόνικα χωριά στην Ελλάδα.

===

04.07.2010

του Παναγιώτη Καστοριανού - μεταπτυχιακού Ιστορικού.

Στον αγώνα του μακεδόνικου λαού για ελευθερία και δημιουργία αυτόνομου κράτους ως σταδιακή φάση προς την σύσταση ανεξάρτητου μακεδόνικου κράτους, η Επανάσταση του Ίλιντεν αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα, όπου οι Μακεδόνες με μεγάλο ενθουσιασμό, ηρωικότητα και θυσίες, αγωνίστηκαν για τη διεκδίκηση των βασικών τους ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η επανάσταση συστηματικά προετοιμάστηκε και εκτελέστηκε από το ΒΜΡΟ, με σκοπό τη δημιουργία αυτόνομης Μακεδονίας με σύνθημα «Η Μακεδονία στους Μακεδόνες». Προετοιμάζοντας το μακεδόνικο πληθυσμό για ξεσηκωμό, το ΒΜΡΟ, σταδιακά δημιουργούσε «κράτος» στα πλαίσια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η μαζική συμμετοχή στον ξεσηκωμό και η υποστήριξη που του δόθηκε από το μεγαλύτερο μέρος του μακεδόνικου λαού και άλλων εθνικοτήτων που ζούσαν στο χώρο της Μακεδονίας, προκάλεσε έκπληξη και ανησυχία στις τουρκικές αρχές και πανικό στα γειτονικά κράτη (Ελλάδα, Βουλγαρία και Σερβία), τα οποία σχεδίαζαν να προσαρτήσουν όλη ή μέρος της περιοχής της Μακεδονίας και του μακεδόνικου λαού.

Η θέση του Βασιλείου της Ελλάδας για την Επανάσταση του Ίλιντεν / Ставот на Кралството Грција кон Илинденското востание:

Η Επανάσταση του Ίλιντεν προκάλεσε στην Ελλάδα μεγάλη ανησυχία. Ενεργοποιήθηκε όλος ο προπαγανδιστικός μηχανισμός του κράτους και παράλληλα οι ελληνικές προπαγανδιστικές οργανώσεις στη Μακεδονία.

Η Εκκλησία, τα προξενεία και το εκπαιδευτικό σύστημα συνεργαζόντουσαν ενεργά με τις τουρκικές αρχές για την συντομότερη λήξη της επανάστασης.

Η επίσημη Αθήνα ανησυχούσε λόγω του σκοπού του ξεσηκωμού, της δημιουργίας δηλαδή μακεδόνικου κράτους. Το ελληνικό κράτος φοβήθηκε πως εάν η επανάσταση πετύχει τους στόχους της, θα χάσει για πάντα το αυτοανακυρηχθέν ελληνικό στοιχείο στη Μακεδονία. Τους Μακεδόνες πατριαρχικούς δηλαδή, τους οποίους είχαν ανακυρήξει ως Έλληνες επειδή ανήκαν θρησκευτικά στην Πατριαρχία της Κωνσταντινούπολης, με εξαίρεση τους κατοίκους των νοτιότερων μερών της περιοχής.

Με την προσχώρηση των Μακεδόνων πατριαρχικών στο ΒΜΡΟ και την μετέπειτα συμμετοχή τους στην επανάσταση, η ελληνική προπαγάνδα θεώρησε πως οι κάτοικοι εκείνοι εγκαταλείπουν τον «ελληνισμό».

Το ότι τα πράγματα δεν ήταν καθόλου έτσι, δηλαδή ότι τα άτομα εκείνα δεν ανήκαν ποτέ στον «ελληνισμό», επιβεβαιώνει και ο γραμματέας τότε στο ελληνικό προξενείο στη Μπίτολα, Ίωνας Δραγούμης, ο οποίος το Φεβρουάρη του 1903 έγραψε προς την ελληνική κυβέρνηση τα παρακάτω: «Οι περισσότεροι Μακεδόνες θα ξεσηκωθούν… Τι τους ενδιαφέρει αυτούς ο ελληνισμός; Εμείς θα απομείνουμε με μειονότητα στη γύμνια μας… Αυτοί οι καημένοι (Μακεδόνες) ούτε τη Βουλγαρία θέλουν, ούτε την Ελλάδα, το μόνο που θέλουν είναι η ελευθερία τους… ότι αυτοί δεν αγωνίζονται για να κάνουν τη Μακεδονία βουλγαρική αλλά να την κάνουν αυτόνομο κράτος, η Μακεδονία στους Μακεδόνες

(Τετράδια του Ίλιντεν, ημερολόγιο του Ίωνα Δραγούμη-σελίδα 19, εκδόσεις Πετσίβα. Έτος 2000)».

Η απόφαση έναρξης της επανάστασης στη Μακεδονία, λήφθηκε στην Συνέλευση του Σόλουν-Θεσσαλονίκης του ΒΜΡΟ (Ιανουάριος 1903), ενώ η τελική απόφαση υλοποίησης λήφθηκε στην Συνέλευση της Μπίτολα-Битола (2-7 του Μάη 1903), που έλαβε μέρος στο χωριό Σμίλεβο-Смилево. Το επιτελείο ηγεσίας της επανάστασης  (Даме Груев-Ντάμε Γκρούεβ, Борис Сарафов-Μπόσις Σαράφοβ και Атанас Лозанчев-Άτανας Λοζάντσσεβ),το οποίο εκλέχτηκε στην Συνέλευση αυτή, αποφάσισε ως ημερομηνία έναρξης την 2η Αυγούστου 1903 (γιορτή του Προφήτη Ηλία).

Η επανάσταση εξαπλώθηκε στις περισσότερες περιοχές της Μακεδονίας, ενώ πιο οργανωμένα και δυναμικά εξελίχτηκε στην τότε επαρχία της Μπίτολα (περιοχές Μπίτολα,Костур-Καστοριάς, Лерин-Φλώρινας, Преспа-Πρέσπας), όπως και στην περιοχή Воден-Έδεσσας. Στις περιοχές Солун-Θεσσαλονίκης, Ениџевардарско-Γιαννιτσών και Сер-Σερρών,όπως και στη Μακεδονία του Πίριν, ξεκίνησε δύο μήνες αργότερα, υπο τις διαταγές των βοεβόντων Јане Сандански-Γιάνε Σάντανσκι και Апостол Петков Терзиев-Άποστολ Πέτκοβ Τερζίεβ.

Οι προσπάθειες είχαν επικεντρωθεί στην απομάκρυνση των στοιχείων που συμβόλιζαν τις μισητές αρχές, την απελευθέρωση περιοχών και την δημιουργία νέων επαναστατικών αρχών. Στην πρώτη φάση της επανάστασης, όταν οι επαναστάτες είχαν την πρωτοβουλία σχετικά με τις μάχας, απελευθερώθηκαν πολλά ορεινά χωριά της Δυτικής Μακεδονίας, όπως και οι πόλεις Крушево-Κρούσσεβο, Невеска-Νυμφαίο και Клисура-Κλεισούρα.

Η απελευθέρωση του Κρούσσεβο (3 Αυγούστου 1903) αποτελεί σύμβολο της Επανάστασης του Ίλιντεν, όπου ανακυρήχτηκε η Δημοκρατία του Κρούσσεβο και οργανώθηκαν κρατικές αρχές με χαρακτηριστικά κανονικού κράτους. Εκλέχτηκε Κοινοβούλιο με 60 εκπροσώπους και κυβέρνηση με 6 μέλη. Πρόεδρος εκλέχτηκε ο Никола Карев-Νίκολα Κάρεβ. Η πόλη ήταν ελεύθερη για 10 μέρες, όταν κατεύθασαν μεγάλες τούρκικες στρατιωτικές δυνάμεις με σκοπό να καταστρέψουν την πόλη και την επανάσταση. Μετά από ηρωική μάχη, η πόλη ξανάπεσε σε οθωμανικά χέρια. Από τις τρεις πόλεις που είχαν ελευθερωθεί, περισσότερο απόλαυσε την ελευθερία (23 μέρες) η Κλεισούρα, την οποία είχαν ελευθερώσει οι επαναστάτες της περιοχής Костур-Καστοριάς.

Η δεύτερη φάση της επανάστασης χαρακτηρίστηκε από την ανάληψη πρωτοβουλιών από τον οθωμανικό στρατό, με σκοπό την κατάπνιξή της. Μετά την συγκέντρωση μεγάλων στρατιωτικών δυνάμεων στις ξεσηκωμένες περιοχές, στις 25 Αυγούστου ξεκίνησε μεγάλη επίθεση εναντίων των επαναστατών, η οποία διέρκησε δύο μήνες.

Οι Μακεδόνες επαναστάτες, την περίοδο αυτή αμύνονταν με σκοπό να προστατέψουν τις ελεύθερες περιοχές και τους κατοίκους από τη βιαιότητα, την τρομοκρατία και τις ληστείες από πλευράς οθωμανικού στρατού. Την περίοδο αυτή έλαβαν μέρος πολλές και ηρωικές μάχες με τον πολυάριθμο αντίπαλο στρατό, όπου φάνηκε ξεκάθαρα η επιθυμία του μακεδόνικου λαού για εθνική ελευθερία και δημιουργία δικού του μακεδόνικου κράτους.

Ο σκληρός πόλεμος τελείωσε με βαριές συνέπειες για το μακεδόνικο λαό, επείδη οι οθωμανικές αρχές δεν στράφηκαν εναντίων μόνο του ΒΜΡΟ, αλλά και ολόκληρου του πληθυσμού της Μακεδονίας. Η ηγεσία αποφάσισε κατάπαυση του πυρός στις 2 Οκτωβρίου 1903, αλλά οι ένοπλες ενέργειες διέρκησαν μέχρι και τις αρχές του Νοέμβρη της ίδιας χρονιάς. Κατα τη διάρκεια της επανάστασης, αγωνίστηκαν περίπου 20.000 Μακεδόνες, εναντίων 300.000 Οθωμανών στρατιωτών.

Οι συνέπειες αποτυχίας της επανάστασης  απερίγραπτες. Υπέφεραν 16 επαρχίες με 200 χωριά και πόλεις, κάηκαν 12.400 σπίτια και άστεγοι έμειναν περίπου 71.000 άνθρωποι. Τις πατρικές τους εστίες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν 30.000 κάτοικοι. Σκοτώθηκαν περίπου 9.000 άτομα, επαναστάτες ή απλοί κάτοικοι.

Η σπουδαιότητα της Επανάστασης του Ίλιντεν για τη μακεδόνικη ιστορία είναι τεράστια. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε αντιστροφή στην ιστορική διαδικασία της εξέλιξης της μακεδόνικης εθνικής συνείδησης. Αποδυκνείεται και από το γεγονός ότι αποτέλεσε τον κύριο οδηγό που έδινε δύναμη στον λαό για να αντέξει στους αγώνες του για εθνική απελευθέρωση. Οι ήρωες της περιόδου εκείνης έγιναν το παράδειγμα για κάθε Μακεδόνα και το «Ίλιντεν 1903» έγινε γιορτή όλου του μακεδόνικου λαού από τότε μέχρι και σήμερα.

Μεγάλη ήταν η αντήχηση της επανάστασης και στην Ευρώπη, όπου η μεγάλη αυτοθυσία του επαναστατημένου λαού, αλλά και οι θηριωδίες από πλευράς οθωμανικού στρατού, προκάλεσαν συμπόνια και λύπη.

Στην Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία και ΗΠΑ συστάθηκαν «Μακεδόνικες Επιτροπές» οι οποίες οργάνωναν συγκεντρώσεις υποστήριξης του μακεδόνικου λαού. Μόνο στην Αγγλία, για παράδειγμα, οργανώθηκαν πάνω από 200 συγκεντρώσεις.

Τέλος, παραθέτουμε τη γνώμη ενός μεγάλου Μακεδόνα αγωνιστή (τέλος του 19ου αιώνα και αρχές του 20ου), του Димо Хаџидимов-Ντίμο Χατζζιντίμοβ, ο οποίος καταγώταν από το χωριό Горно Броди-Γκόρνο Μπρόντι (Άνω Βροντού Σερρών).

«Πολύ σπάνια υπάρχει παράδειγμα στην ιστορία άλλων λαικών επαναστάσεων, όπου ολόκληρος ο λαός ενώθηκε κάτω από την ίδια σημαία και τον ίδιο επαναστατικό σκοπό, μέσα σε περίοδο μόνο μιας δεκαετίας (1893 Σύσταση του ΒΜΡΟ εώς την επανάσταση το 1903). Αυτό έκανε ο μακεδόνικος λαός δίνοντας στην ιστορία αυτό το σπουδαίο γεγονός που ονομάζουμε Илинденско Востание-Ιλίντενσκο Βοστάνιε (Επανάσταση του Ίλιντεν)».

 

Τετάρτη, Αυγούστου 04, 2010

Το Κρούσεβο αναπλάθει το παρελθόν της Μακεδονίας

Krusevo aber pristigna

Παραδοσιακό μακεδονικό τραγούδι σχετικό με την πόλη Κρούσσεβο της Δημοκρατίας της Μακεδονίας με τίτλο: “Κρούσσεβο άμπερ πριστίγνα / Στο Κρούσσεβο έφτασε είδηση – μαντάτο”

====================

 

Η αναπαράσταση της επανάστασης του Ίλιντεν είναι ένα παράδειγμα του σχετικού με την κληρονομιά τουρισμού, που δίνει νέα ζωή σε μια παλιά μακεδονική κωμόπολη.

Της Μαρίνα Στογιανόφσκα για τους Southeast European Times στη Μακεδονία -- 02/08/10 Φωτογραφίες του Τόμισλαβ Γκεόργκιεφ

clip_image001Το Κρούσεβο είναι το ψηλότερο σημείο στα Βαλκάνια, σε υψόμετρο 1.350 μέτρα πάνω από τη στάθμη της θάλασσας, και κατοικία για 10.000 περίπου ανθρώπους.

Όπως η μηχανή του χρόνου, το Κρούσεβο σε παίρνει πίσω στο 1903 όταν οι Μακεδόνες ξεκίνησαν την επανάστασή τους στις 2 Αυγούστου – η Ημέρα του Ίλιντεν, εθνική εορτή για τη χώρα – ενάντια στην πανίσχυρη οθωμανική αυτοκρατορία για να δημιουργήσουν την πρώτη βαλκανική δημοκρατία.

Το Κρούσεβο, τόπος γέννησης του τραγουδιστή Τόσε Προέσκι είναι το ψηλότερο σημείο στα Βαλκάνια στα 1.350 μ. πάνω από τη στάθμη της θάλασσας και κατοικία σε 10.000 περίπου ανθρώπους. Παρά τη φυσική του ομορφιά και πλούσια ιστορία, οι τουρίστες ως επί το πλείστον το παρακάμπτουν.

Πέρσι, μια ομάδα ένθερμων θαυμαστών με επικεφαλής τον Ράνκο Πέτροβιτς και τον Λούπκο Κάροφ ξεκίνησαν  - στην έθνικ κωμόπολη Κρούσεβο – ένα πρόγραμμα προαγωγής της πολιτικής και ιστορικής κληρονομιάς και εναλλακτικού τουρισμού της Μακεδονίας.

clip_image002Ο δήμαρχος του Κρούσεβο Βάσκο Νταμτσέφσκι (αριστερά), η υπουργός της Αστυνομίας Γκορντάνα Γιανκουλόφσκα (2η από αριστερά), ο υπουργός Τουρισμού Μίλε Γιανακιέφσκι (3ος από αριστερά), η υπουργός Πολιτισμού Ελιζαμπέτα Καμτσέφσκα Μιλέβσκα (2η από δεξιά), το ιδρυτικό μέλος της εκδήλωσης Ράνκο Πέτροβιτς (πίσω δεξιά) και ο πρέσβης της ΕΕ στα Μακεδονία Έρβαν Φουέρε (δεξιά) συμμετείχαν στο φεστιβάλ.

Το φεστιβάλ είχε σημαντική επιτυχία, έχοντας την υποστήριξη του μακεδόνικου Υπουργείου Τουρισμού καθώς και διεθνών οργανισμών όπως η ΟΥΝΕΣΚΟ και το Ιταλικό Πρόγραμμα Συνεργασίας.

Και φέτος, διοργανώθηκε στο Κρούσεβο αναπαράσταση της επανάστασης του 1903 όπου οι ντόπιοι – και ένας ολοένα αυξανόμενος αριθμός επισκεπτών – ντυμένοι με αυθεντικές φορεσιές, παράγουν και πουλούν μακεδονικά έργα χειροτεχνίας και παραδοσιακά φαγητά και αναπαριστούν τις μάχες της επανάστασης.

Σε ένδειξη υποστήριξης, συμμετείχαν στο πρόγραμμα αρκετοί υπουργοί της κυβέρνησης καθώς και ο πρέσβης της Ε.Ε. στη Μακεδονία Έρβαν Φουέρε, ο οποίος ήταν ενδεδυμένος ως Mακεδόνας κομίτας για την περίσταση.

clip_image003Η έθνικ κωμόπολη του Κρούσεβο προάγει την πολιτιστική και ιστορική κληρονομιά και τον εναλλακτικό τουρισμό της Μακεδονίας.

"Δημιουργούμε μαζί ιστορία… Το πρόγραμμα αυτό είναι υπέροχο για την προαγωγή του τουρισμού και των παραδόσεων" είπε ο Φουέρε, προσθέτοντας ότι η Ε.Ε. εξακολουθεί να στηρίζει την υποψηφιότητα ένταξης της Μακεδονίας.

Η υπουργός Πολιτισμού Ελιζαμπέτα Καμτσέβσκα Μιλέβσκα εξέφρασε τις ίδιες απόψεις, λέγοντας ότι είναι ικανοποιημένη με την καλλιέργεια των παλαιών παραδόσεων, ηθών, χειροτεχνίας και αρχιτεκτονικής των Μακεδόνων: "Το υπουργείο θα συνεχίσει να στηρίζει την εκδήλωση αυτή για να επαναφέρει την παλαιά λάμψη του Κρούσεβο ως τουριστικού προορισμού" είπε.

clip_image004Οι επισκέπτες μπορούν να κάνουν βόλτα στην πόλη, να δουν τους χειροτέχνες που εργάζονται πάνω σε έργα τέχνης από ξύλο και σίδερο και να γευτούν παραδοσιακά μακεδονικά και τουρκικά φαγητά.

Το φετινό πρόγραμμα ξεκίνησε στις 17 Ιουλίου με συγκέντρωση των ντόπιων και των επισκεπτών στο μακεδονικό μουσείο της επανάστασης για να ακούσουν το μανιφέστο της επανάστασης.

Οι επισκέπτες μπορούν να κάνουν βόλτα στην πόλη, να δουν τους χειροτέχνες που εργάζονται πάνω σε έργα τέχνης από ξύλο και σίδερο και να γευτούν παραδοσιακά μακεδονικά και τουρκικά φαγητά, περιλαμβανομένων και μακεδονικών γλυκισμάτων και λουκουμιών.

Οι επισκέπτες από την Ιταλία και την Αμερική επιδεικνύουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο νέο έκθεμα του Πολιτιστικού Σπιτιού του Κρούσεβο, που δείχνει μακεδονικά εργόχειρα και παπλώματα.

clip_image005

Οι δημότες έκαναν αναπαράσταση της εξέγερσης του κόσμου και της οθωμανικής επίθεσης στο Κρούσεβο.

Οι διοργανωτές εργάζονται να καταστήσουν διαδραστική την εκδήλωση. Οι επισκέπτες μπορούν να επικοινωνούν με δημότες ντυμένους με αυθεντικές ενδυμασίες, ασκώντας την εθιμοτυπία μιας περασμένης εποχής. Στους χαρακτήρες περιλαμβάνονται η προσομοίωση του Νίκολα Κάρεφ – του πρώτου προέδρου της δημοκρατίας – και των αρχηγών της επανάστασης Ντάμε Γκρούεφ και Πίτου Γκούλι.

Στις 2 Αυγούστου, οι δημότες έκαναν αναπαράσταση της εξέγερσης του λαού και της οθωμανικής επίθεσης στο Κρούσεβο, όπως απεικονίζονται σε βιβλία και σε εικόνες της περιόδου εκείνης μέσα από στενά, απότομα δρομάκια, η κωμόπολη εκτείνεται στους πλησίον λόφους όπου παρελαύνουν οι Οθωμανοί στρατιώτες ενώ οι Μακεδόνες κομίτες περιμένουν στο δάσος. Άλλα δρώμενα της αναπαράστασης περιλαμβάνουν την οργάνωση της δημοκρατίας, την κλήτευση της βουλής και την εκλογή του προέδρου.

Μέρος της εκδήλωσης ασχολείται και με το μέλλον. Οι φοιτητές του τμήματος αρχιτεκτονικής του πανεπιστημίου Κύριλλος και Μεθόδιος οργάνωσαν εργαστήριο με θέμα "Αρχιτεκτονική, Παραδόσεις, Μνήμη".

clip_image006

Σκοπός της εκδήλωσης είναι η ενεργοποίηση των ανθρώπων του Κρούσεβο και της αναζωογόνησης του τουρισμού.

Ο Πέτροβιτς, από τα ιδρυτικά μέλη της εκδήλωσης, είπε στους SETimes ότι η εκδήλωση είναι τα πάντα για το Κρούσεβο. "Οι πανηγυρισμοί προάγουν ένα κλίμα ανάπτυξης για τις μικρές επιχειρήσεις, σε πολλά σπίτια, ακόμα και σε καταστήματα επιχειρήσεων, γίνονται αναπαλαιώσεις. Ήμαστε πολύ ικανοποιημένοι για τώρα, υπάρχουν όμως πολλά που πρέπει να γίνουν" είπε στη συνέντευξή του με την ανταποκρίτρια των SETimes Μαρίνα Στογιανόφσκα.

SETimes: Ποιος είναι ο στόχος για την "εθνο-κωμόπολη του Κρούσεβο";

Ράνκο Πέτροβιτς: Η εκδήλωση έχει ένα στόχο: να κινητοποιήσει τους ανθρώπους του Κρούσεβο στην παρουσίαση των ιστορικών αξιών και την αναζωογόνηση του τουρισμού. Η δύναμη του Κρούσεβο βρίσκεται στην ιστορία του και η επιρροή είναι μεγαλύτερη με τη χρήση διαφόρων παραδοσιακών ενδυμασιών που φορούν οι πολίτες, μιμούμενοι διάφορες τάξεις ανθρώπων διαφόρων εποχών, πράγμα που δίνει την εντύπωση ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται.

clip_image007Οι ντόπιοι φορούν αυθεντικές ενδυμασίες, δημιουργούν και πωλούν μακεδονικά χειροτεχνήματα και παραδοσιακά φαγητά και αναπαριστούν τις μάχες της επανάστασης.

SETimes: Είστε ικανοποιημένος με την ανάπτυξη του έργου, λαμβάνοντας υπόψη ότι είναι μόνο ενός έτους;

Πέτροβιτς: Η πρώτη χρονιά ήταν τρόπον τινά ένα γεγονός προώθησης, έχοντας ως μοναδικό στόχο να δειχθεί στους πολίτες της πόλης ότι μέσω αυτής της διαδραστικής παράστασης της ιστορίας, το Κρούσεβο θα έχει την ευκαιρία να αναπτύξει τουρισμό και να ταρακουνήσει… την μεταβατική απάθεια και έλλειψης προοπτικής. Οι συμμετέχοντες είναι με το χαμόγελο στα χείλη, σκέφτονται για ένα καλύτερο αύριο, αισθάνονται ότι με τις εκδηλώσεις δημιουργείται ένα κλίμα ανάπτυξης μικρών επιχειρήσεων. Γίνεται ανακαίνιση σε πολλά σπίτια.

Ήμαστε πολύ ικανοποιημένοι για τώρα, υπάρχουν όμως πολλά που πρέπει να γίνουν γιατί στόχος μας είναι, τουλάχιστον για τους μισούς κατοίκους, να είναι ντύνονται με παραδοσιακές φορεσιές και το ίδιο για τους τουρίστες οι οποίοι μπορεί να τις ενοικιάσουν ή αγοράσουν. Τότε, το πρόγραμμα θα μπορεί να σταθεί από μόνο του και να υλοποιηθεί.

clip_image008Οι επισκέπτες μπορούν να επικοινωνήσουν με τους δημότες που είναι ντυμένοι σε αυθεντικές ενδυμασίες, εφαρμόζοντας τις συνήθειες μιας περασμένης εποχής.

SETimes: Πιστεύετε ότι θα ολοκληρώσετε το στόχο, που είναι η προσέλκυση το δυνατόν περισσότερων τουριστών και η άνοδος της δημοτικότητας της κωμόπολης;

Πέτροβιτς: Ο δρόμος προς την επιτυχία είναι αναπόφευκτος, ίσως όχι για τώρα αλλά σε λίγα χρόνια όταν ολοκληρωθούν όλα τα στάδια, όπως το άνοιγμα νέων εστιατορίων, οι ανακαινίσεις/ αναπαλαιώσεις ιδιωτικών κατοικιών, η οργάνωση των ξενοδοχείων, αθλητικών και άλλων δραστηριοτήτων. Κατά την περυσινή χρονιά, αυξήθηκαν οι τιμές των ακινήτων όπως και το ενδιαφέρον σε επενδύσεις, πράγμα που δείχνει ότι είμαστε στο σωστό δρόμο.

-----------

Αναδημοσίευση απο το SETIMES (South Southeast European Times / Times της Νοτιο-Ανατολικής Ευρώπης) http://www.setimes.com/cocoon/setimes/xhtml/el/features/setimes/articles/2010/08/02/reportage-01

Το άρθρο μπορείτε να διαβάσετε επίσης στα αγγλικά, στα μακεδονικά, στα αλβανικά, στα τουρκικά, στα βουλγαρικά, στα σερβικά, στα κροατικά κλπ.

Προσέξτε οτι σε όλες τις γλώσσες (όσες γνωρίζετε) χρησιμοποιείται παντού το όνομα Μακεδόνες. Το όνομα “Σκοπιανοί” χρησιμοποιείται μόνον στα ελληνικά!