Васко Караџа - Βάσκο Καρατζά: Ένας Μακεδόνας πρόσφυγας απο το Ντάμπενη της Καστοριάς.

Ο Βάσκο Καρατζά έγραψε και μετάφρασε πολλά βιβλία τα οποία κυκλοφορούν ελεύθερα στην Δημοκρατία της Μακεδονίας και στην Ελλάδα. Το  το Σύγχρονο Ελληνο - Μακεδονικό Λεξικό είναι εκείνο το βιβλίο το οποίο δέχθηκε την μεγαλύτερη επίθεση όχι μόνο από τους δεδηλωμένους νεοναζί της Ελλάδας αλλά δυστυχώς και από Έλληνες οι οποίοι  ενώ στα λόγια απορρίπτουν τις νεοναζιστικές πρακτικές στην πράξη, όμως, τις εφαρμόζουν με ανόητα μποϋκοτάζ ειδικά όταν πρόκειται για εκδόσεις των εθνικά Μακεδόνων στην Ελλάδα. 

Ποιος είναι ο Βάσκο Καρατζά; Που γεννήθηκε; Από που κατάγονταν; Ποια ήταν η πορεία της ζωής του; Γιατί καταπολεμούν το έργο του οι δεδηλωμένοι και μή νεοναζί στην Ελλάδα;

Ο Βάσκο Καρατζά ήταν Μακεδόνας συγγραφέας και μεταφραστής από την μακεδονική στην ελληνική γλώσσα και αντίστροφα. Γεννήθηκε στις 21 Μαΐου 1923 στο μακεδονικό χωριό Ντάμπενη της Καστοριάς. Το  χωριό Ντάμπενη μετονομάσθηκε σε Δενδροχώρι στις 15/11/1926 ΦΕΚ 413/1926.

Ο μεγαλύτερος αδερφός του ο Τάσο Καρατζά βρισκόταν φυλακισμένος - εξόριστος στην Ακροναυπλία, όταν ο πόλεμος ξέσπασε στην Πίνδο. Αργότερα βγήκε στην Αντίσταση. Ο Τάσος συνελήφθη, ανακρίθηκε, κλείστηκε στις φυλακές του Επταπυργίου, δικάστηκε και καταδικάστηκε σε θάνατο. Εκτελέστηκε στις 23η Μαΐου του 1942 στο Γεντί Κουλέ. Μια πλάκα στις Συκιές Θεσσαλονίκης θυμίζει σήμερα πως ο Τάσο Καρατζά, Μακεδόνας από το Ντάμπενη / Δενδροχώρι, πολέμησε γι' αυτή την τη χώρα.

Ο Βάσκο Καρατζά, ο μικρότερος αδερφός του Τάσο, μετά την πρώτη περίοδο του εμφυλίου πολέμου στην Ελλάδα πηγαίνει στο Βελιγράδι όπου εγγράφεται στη Νομική σχολή. Πριν προλάβει να σπουδάσει και μετά από διαταγή του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, επιστρέφει στο βουνό και ενσωματώνεται στο επιτελείο του Μάρκου Βαφειάδη ως ασυρματιστής. Με την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας πέρασε στην Αλβανία. Αρκετές ημέρες αργότερα μαζί με τους συντρόφους του, Μακεδόνες και Έλληνες, επιβιβάζονται στα αμπάρια σοβιετικών εμπορικών πλοίων. Το πλοία μετά από πολλούς ελιγμούς και με απόλυτη μυστικότητα διασχίζουν το Ιόνιο, το Αιγαίο, περνάνε τα Δαρδανέλια και μέσω της Μαύρης Θάλασσας φτάνουν στο Πότι. Από τη Γεωργία μεταφέρουν τους πολιτικούς πρόσφυγες με τραίνα στο Μπακού του Αζερμπαΐτζάν στην Κασπία Θάλασσα. Στη συνέχεια, από το Μπακού, ξανά με πλοία, τους μεταφέρουν στο Καζακστάν. Τέλος, ξανά με τραίνα, τους μεταφέρουν στην Τασκένδη, πρωτεύουσα πόλη του Ουζμπεκιστάν. Συνολικά, περίπου 12 χιλιάδες πολιτικοί πρόσφυγες, Μακεδόνες και Έλληνες, μεταφέρθηκαν στην Τασκένδη.

Στην μακρινή Τασκένδη ο Βάσκο Καρατζά θέλει να σπουδάσει λογοτεχνία αλλά το Κομμουνιστικό Κόμμα αποφασίζει να τον κάνει μηχανικό αντλιών και με αυτή την ιδιότητα εργάστηκε στις πεδιάδες του Ουζμπεκιστάν όπου καλλιεργούσαν κυρίως τσάϊ και βαμβάκι. Ήταν μέλος της Επιτροπής για Έντιμο Επαναπατρισμό και υπάρχει, μάλιστα, γραπτό που εστάλει στην Βουλή των Ελλήνων (το 1958 ή 1959)  το οποίο έχει την υπογραφή του. Το αίτημα για Έντιμο Επαναπατρισμό απορρίφθει απο τις ελληνικές αρχές. Το 1960 κυκλοφορεί στην Τασκένδη την πρώτη του συλλογή ποιημάτων του με τίτλο «Стихови» («Στίχοι»).

Μετά την εξομάλυνση των σχέσεων, στα τέλη της δεκαετίας του ’50 της τότε Σοβιετικής Ένωσης με την τότε Γιουγκοσλαβία πολλοί Μακεδόνες πολιτικοί πρόσφυγες που είχαν καταφύγει στις Ανατολικές χώρες παίρνουν άδεια να εγκατασταθούν στη Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας. Ανάμεσά τους είναι και Βάσκο Καρατζά. Εγκαθίσταται σε μια εργατική πολυκατοικία κοντά στα Σκόπια το 1963. Δουλεύει εργοδηγός στο βιομηχανία αντλιών της  Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας. Παντρεύεται και αποκτά παιδιά.

Αρχίζει, επιτέλους, να γράφει στίχους γιατί, κυρίως, οι στίχοι τον ενδιαφέρουν στην αρχή. Στα χρόνια που ακολουθούν μέχρι το 1990 έχει μεταφράσει από την ελληνική στην μακεδονική γλώσσα έργα των κορυφαίων και διεθνούς φήμης Ελλήνων συγγραφέων και ποιητών: Καβάφη, Ελύτη, Ρίτσο και Σεφέρη.  

Ο Βάσκο Καρατζά συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο ανεπιθύμητων Μακεδόνων του ελληνικού κράτους. Δεν του επετράπη ποτέ η ελεύθερη είσοδος στην Ελλάδα παρά μόνον ορισμένες φορές υπό χρονικούς περιορισμούς. Η πρώτη από τις επισκέψεις του στην Ελλάδα ήταν το Νοέμβριο του 1985 όταν η ελληνική κυβέρνηση επέτρεψε στους εθνικά Μακεδόνες πολιτικούς πρόσφυγες να επισκεφθούν τα χωριά τους μόνον για 48 ώρες. Τότε πήγε στο χωριό του το Ντάμπενη / Δενδροχώρι της Καστοριάς, το οποίο οι μπουλντόζες του στρατού είχαν ισοπεδώσει λίγο μετά τον εμφύλιο. Έβγαλε τα παπούτσια του και περπάτησε ξυπόλητος από την εκκλησία μέχρι το σημείο όπου ήταν κάποτε το σπίτι του, και τώρα είναι μόνο χορτάρια, για θυμηθεί τα παιδικά του χρόνια.

Μιαν άλλη μια φορά που προσπάθησε να επιστρέψει στην Ελλάδα ήταν το έτος 2000. Του απαγορεύθηκε, στους Ευζώνους, η είσοδος στην Ελλάδα ως ανεπιθύμητου προσώπου παρόλο που ήταν εφοδιασμένος με κανονικό διαβατήριο της Δημοκρατίας της Μακεδονίας και με την υπ’ αριθμόν GR 1891007 βίζα του ελληνικού προξενείου των Σκοπίων, υπογεγραμμένη από την κυρία Αθηνά Τοντονίδου, εκδοθείσα στις 29.5.2000. Τότε, ο συγγραφέας και γιατρός Γ. Νακρατζάς απέστειλε επιστολή-καταγγελία προς τον Κώστα Σημίτη: «Ο κύριος Καρατζάς είναι 77 ετών καταγόμενος από το Δενδροχώρι της Καστοριάς. […] είναι πολιτικός μηχανικός, συγγραφέας και γνωστός μεταφραστής φιλολογικών έργων στην ελληνική γλώσσα, όπως για παράδειγμα το Κόκκινο Άλογο, και δημιουργός σειράς ποιημάτων που εκδόθηκαν στην Ελλάδα. Ενώ στην χώρα μας αμνηστεύτηκαν όλοι οι τέως μαχητές του Δημοκρατικού Στρατού, οι δοσίλογοι, οι συνεργάτες των Γερμανών και οι Ταγματασφαλίτες, ακόμα και μετά από 50 χρόνια απαγορεύεται μόνο σε μια κατηγορία τέως ανταρτών το προσκύνημα στον τόπο γέννησής τους.» ενώ ο Ν. Δήμου επικρίνοντας τις ελληνικές Αρχές για την άρνηση εισόδου στον Βάσκο Καρατζά έγραψε: «Πρέπει να είναι φοβερά επικίνδυνο πρόσωπο αυτός ο κύριος Καρατζάς. Κάτι σαν Σκοπιανός Τζέιμς Μπόντ που θα μπορούσε μόνος του να εξουδετερώσει όλο τον ελληνικό στρατό. Αλλιώς δεν καταλαβαίνω γιατί το ελληνικό κράτος ανακάλεσε την ίδια του την βίζα! Λίγη ανθρωπιά δεν θα έβλαπτε. Και λίγη εξυπνάδα επίσης. Οι περιπτώσεις αυτές μαθαίνονται διεθνώς και διασύρουν τη χώρα…»

Βαθιά επιθυμία του Βάσκο Καρατζά ως το θάνατό του υπήρξε η άνευ όρων και ελεύθερη επιστροφή του στον τόπο που γεννήθηκε, δυνατότητα που στέρησε σε αυτόν και σε χιλιάδες Μακεδόνες πολιτικούς πρόσφυγες το ελληνικό κράτος ως μη έλληνες το γένος (Ν. 1266 / 1982).
Το σύγχρονο ελληνομακεδονικό λεξικό που κυκλοφόρησε επίσημα στην Ελλάδα στις 2 Ιουνίου 2009 είναι έργο πολύχρονης εργασίας του Βάσκο Καρατζά και περιλαμβάνει περίπου 15.000 λέξεις. Προσφέρθηκε ως πνευματική κληρονομιά από τον ίδιο στο πολιτικό κόμμα των εθνικά Μακεδόνων που ζούν στην Ελλάδα  Ουράνιο Τόξο, για να εκδοθεί στην Ελλάδα.

Πέθανε στις 09/02/2005.

Περισσότερες λεπτομέρειες για την ζωή του μπορείτε να δείτε και να ακούσετε από τον ίδιο το Βασκο Καρατζά στα βίντεο που ακολουθούν:

Βάσκο Καρατζά: Μέρος Ι.

Βάσκο Καρατζά: Μέρος ΙΙ.

Βάσκο Καρατζά: Μέρος ΙΙΙ.

Βάσκο Καρατζά: Μέρος IV.

Μπροστά σε αυτόν Μακεδόνα υποκλίνομαι. Νοιώθω συναίσθημα αηδίας για τα ανθρωπάκια, με τα άγρια παραμορφωμένα πρόσωπα & μυαλά από το μίσος και την έλλειψη παιδείας, τα οποία επιτέθηκαν στο Σύγχρονο Ελληνο - Μακεδονικό Λεξικό. Θλίβομαι, αλλά ξέρω ότι υπάρχουν πολλοί που στρέφουν την πλάτη στα  μποϋκοτάζ νεοναζιστικού τύπου εναντίων βιβλίων και βιβλιοπωλείων.

-------------

-Τα βίντεο μπορείτε να τα δείτε και στο κανάλι

http://www.youtube.com/user/vaskokaratza