Η γιορτή του Илинден – Ίλιντεν. Μεγάλη θρησκευτική γιορτή, του προφήτη Ηλία, αλλά για το μακεδόνικο λαό ακόμη μεγαλύτερη, επειδή τότε ξεκίνησε η Επανάστασή του ενάντια στην Οθωμανική κυριαρχία.
Το πανηγύρι του Овчарани – Οβτσσάρανι (Μελίτη), το Ίλιντεν (του προφήτη Ηλία), περισσότερο από μια εικοσαετία απασχολεί πανελλήνια 
τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και κάθε χρόνο προσπαθούν να προβλέψουν και να προφητέψουν, τι πρόκειται να συμβεί. Αποτελεί σημείο αναφοράς τόσο θετικής όσο και αρνητικής. Οι Ελληνομανείς (γκ΄ρκομάνοι) το χαρακτηρίζουν και το κατηγορούν ως ελεύθερο βήμα των ,,αυτονομιστών,, που αλληθωρίζουν προς το βορρά, ενώ οι Μακεδόνες άλλων περιοχών με έπαρση αναφέρονται σ΄αυτό και μιμούνται τις ενέργειες και τις εκδηλώσεις του. Για τους πρώτους παράδειγμα προς αποφυγή, για τους δεύτερους παράδειγμα προς μίμηση. Όλοι καταφέρνουν με την στάση τους να κεντρίσουν και να διατηρήσουν το ενδιαφέρον όλων, με συνέπεια ν΄αυξάνουν κάθε χρόνο την προσεύλευση επισκεπτών. Πολλά είναι τα χορευτικά συγκροτήματα που προσφέρονται να ΄ρθουν για να επιδείξουν τις χορευτικές τους δεξιότητες, ενώ οι επισκέπτες πάντα και κάτι άλλο περιμένουν.
Για πρώτη φορά στα χωριά μας στο πανηγύρι του Οβτσσάρανι ακούστηκαν σε δημόσιο χώρο τραγούδια στη μητρική μας γλώσσα, τα μακεδόνικα. Μπροστάρης στάθηκε το πανηγύρι αυτό στη διεκδίκηση της δικής μας λαλιάς, τόσο προφορικά όσο και μελωδικά.
Ήταν όμως πάντα έτσι το πανηγύρι του Οβτσσάρανι; Τι έχει αλλάξει και γιατί; Η προσωπική μας μνήμη λέει πως έχει αλλάξει. Το να μην άλλαζε θα ήταν έξω από τη φυσική νομοτέλεια. Όμως προς ποιά κατεύθυνση; Μας ενδιαφέρει να το δούμε, για ποιό λόγο ως πανηγύρι αποτελεί πρότυπο προς μίμηση για κάποιους και παράδειγμα προς αποφυγή για άλλους;
Η αρχική εμφάνιση με διαφορετικό πρόσωπο χειροκροτήθηκε, εντυπωσίασε και βρήκε πολλούς μιμητές. Η μονότονη όμως επανάληψη ήδη άρχισε να κουράζει. Όλων η προσοχή στρέφεται στις 20 του Ιούλη στο Οβτσσάρανι περιμένοντας και ελπίζοντας κάτι να έχει αλλάξει. Άραγε ο μακεδόνικος πολιτισμός μας, εκτός από το τραγούδι και το χορό, δεν έχει να επιδείξει και κάτι άλλο; Υπάρχει η διεκδικούμενη διαφορετικότητα ή αφομοιώθηκε από την κρατούσα κατάσταση και τη γενικότερη τάση της παγκοσμιοποίησης; Η εκδηλωτικότητα και αγωνιστικότητα της διαφορετικότητάς μας είναι βραχείας διάρκειας; Οι διοργανωτές πρέπει τη διαφορετικότητά μας να την αποδεικνύουν και να την στηρίζουν συνέχεια. Η επιτυχία ενός πανηγυριού δε μετριέται από τις μπύρες και τα σουβλάκια που καταναλώθηκαν. Αλήθεια πόσο παραδοσιακό και μακεδόνικο είναι το σουβλάκι και η αμερικανιστί πόση της μπύρας για τα χωριά μας;
Ο κίνδυνος εκφυλισμού του πανηγυριού σε μια φτηνή φολκλορική επίδειξη κάποιων γραφικών Μακεδόνων είναι πιθανός. Οι επισκέπτες του πανηγυριού πρέπει ν΄αποκομίζουν τουλάχιστον έναν προβληματισμό από τα δρώμενα και οι διοργανωτές να φορτίζουν τις μπαταρίες τους για την επόμενη διοργάνωση.
Ο πολιτισμός μας και η στοχοποιημένη διαφορετικότητά μας δεν έχει μόνο διήμερη διάρκεια κάθε χρόνο, αλλά συνεχής και πρέπει να αφομοιώνει το παλιό, ενστερνίζεται το σύγχρονο και εξελίσσεται. Αποκλείεται όλα αυτά τα στοιχεία να μην έχουν συντελέσει ή και να συντελούν σε εθνογένεση με την σημερινή έννοια της εθνογένεσης; Τάχατες είναι πρώιμη ή όψιμη μια τέτοια ιστορική αλήθεια; Ανακαλύψαμε την Αυστραλία ή ψάχνουμε για την Ατλαντίδα; Πόσοι τάχα να ΄χουν ξεφύγει από τη βαλκανική κολυμπήθρα των ονομάτων;
Ανεξίτηλη παραμένει στη μνήμη μας η εικόνα των δρόμων του Οβτσσάρανι ανήμερα του Ίλιντεν μετά τον εκκλησιασμό στη δεκαετία του ΄50. Οι δρόμοι πλημμύριζαν από επισκέπτες. Πηγαδάκια από συναπαντήματα γνωστών, χαιρετούρες, ευχές και χαρούμενες φωνές. Όλες οι πόρτες των σπιτιών ανοιχτές είτε για κέρασμα (на ракија – ράκια), είτε για φαγητό (на ручек – να ρούτσσεκ). Το ίδιο απόγευμα, μετά το φαγητό, επισκέψεις σε όσους δεν είχαν προλάβει να επισκεφτούν το πρωί, μόνο που τις ώρες αυτές πήγαιναν για ένα κράσι (на вино – να βίνο) ή για έναν καφέ (на кафе – να κάφε).
Μετά το γεύμα όλοι μαζί, δηλαδή οι јабанџии – γιαμπάντζζιι (επισκέπτες) και αργότερα οι Овчарци – Οβτσσάρτσι (Μελιτιώτες) μαζεύονταν στο сред село – σρεντ σέλο (πλατεία) του χωριού, όπου και γινόταν ο χορός. Δεν σερβίρονταν ούτε φαγητά ούτε ποτά. Όσοι δε χόρευαν 
στέκονταν γύρω από το χορό (танец – τάνετς) και χάζευαν αυτούς που χόρευαν. Όταν κάποιος έδινε παραγγελία κι ήθελε να σύρει το χορό, όλοι τους ήξεραν ποιός χορός ήταν η προτίμησή του. Υπήρχε κάποια τάξη στο χωριό που αυτορυθμιζόταν, χωρίς να λείπουν αρκετές φορές, για το ποιός θα σύρει το χορό, τόσο οι καυγάδες όσο και τα γρονθοκοπήματα, πάντα υπό την επήρεια της αλκοόλης.
Χωρίς αμφιβολία το πανηγύρι του Οβτσσάρανι αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα και πολυχρησιμοποιούμενα σημεία αναφοράς των παρελθόντων ετών και τόπος συνάντησης πολλών ανθρώπων και αυτό ισχύει για πολλούς ανθρώπους.
Σίγουρη θεωρείται και η ιστορική καταγραφή του και αναφορά του και ως τέτοιο γεγονός πρέπει να διατηρηθεί και να διαφυλαχτεί από τις εκφυλιστικές τάσεις. Τα παραδοσιακά μακεδόνικα στοιχεία να προστατευτούν και να αναδειχτούν ως στόχοι πολιτιστικοί και όχι ως κέντρο κατανάλωσης μπύρας και σουβλακιού.
Ένα άλλο πρόβλημα, που αφορά σε όλα τα τοπικά μας πανηγύρια, είναι αυτό που σχετίζεται με τα μουσικά μας συγκροτήματα, τόσο η υβριδική τους σύνθεση όσο και η απαράδεκτη εκκωφαντική ένταση. Τα πανηγύρια χωριά εκτός από τον ψυχαγωγικό χαρακτήρα έχουν κι ένα σημαντικό κοινωνικό χαρακτήρα. Η συζήτηση μεταξύ των πανηγυριστών και επισκεπτών πρέπει να είναι δυνατή κι αυτό σήμερα αποκλείεται λόγω της ηχορρύπανσης, που τα πολλά ντεσιμπέλ δυσχεραίνουν την ακοή και προκαλούν εκνευρισμό και κόπωση.
Μέχρι το 1920 περίπου, τα μακεδόνικα μουσικά συγκροτήματα ήταν η γκάιντα, η ζούρλα, το κάβαλ, το τάπαν ή το ντέφι. Το βαβαρικό κλαρίνο και τα χάλκινα διαδέχονται τα παραδοσιακά μας όργανα τα οποία τα κατασκεύαζαν μόνοι τους οι οργανοπαίχτες μας.
Για τα χάλκινα υπάρχει μια άποψη, που μας λέει ότι μας ήρθαν από τη Νότια Αμερική, όπου πολλοί από τα χωριά μας είχαν μεταναστεύσει από το 1910 ως το 1920. Η άλλη άποψη είναι ότι τα πήραν από τις μουσικές μπάντες των πόλεων που είχαν δημιουργήσει οι Βαβαροί.
Το πανηγύρι σχολούσε νωρίς, γιατί την επαύριο θα συνεχιζόταν το θέρισμα ή το αλώνισμα.
[Σχεδόν μέχρι το 1940, το Ίλιντεν γιορταζόταν με το παλαιό ημερολόγιο, δηλαδή 2 Αυγούστου με το νέο].
ΑΙΓΑΙΑΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΑΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου