ΖΑΪΚΟ ΚΟΚΟΡΑΪΚΟ - ЗАЈКО КОКОРАЈКО - Ο ΛΑΓΟΣ Ο ΚΟΚΟΡΑΪΚΟ.

 

Πολλά από τα μακεδόνικα τραγούδια είναι εμπνευσμένα από την καθημερινή ζωή και για την καθημερινή ζωή. Μεγάλο μέρος αυτών αποτελούν τα λεγόμενα смешни песни - σμέσσνι πέσνι -χιουμοριστικά τραγούδια, όπου συνήθως σατιρίζεται η σχέση πεθεράς - νύφης, οι ικανότητες διαφόρων ατόμων, οι κυνηγοί και οι ψαράδες, οι εργένηδες, οι παπάδες, οι αρχές κ.α. Επίσης πολλά τραγούδια είναι μεταφορικά, όπου σατιρίζονται διάφορες σημαντικές στιγμές της ζωής του απλού ανθρώπου.

Στο παρακάτω τραγούδι, παντρέυεται ο Ζάικο - Λαγός με τη Λίσα ή Λίσιτσα - Αλεπού και όσο τα πράγματα είναι εύκολα, όλα κυλούν άψογα. Όταν όμως παρουσιάζονται δυσκολίες, ο γαμπρός παρατάει τη νύφη και το σκάει.

ΖΑΪΚΟ ΚΟΚΟΡΑΪΚΟ	ЗАЈКО КОКОРАЈКО	Ο ΛΑΓΟΣ O ΚΟΚΟΡΑΪΚΟ
Στόριλ νίετ Ζάικο, Ζάικο ντα σε ζζένι.	Сторил ниет Зајко, Зајко да се жени.	Έβγαλε απόφαση ο λαγός, ο λαγός να παντρευτεί.
Ζάικο Κοκοράικο, Ζάικο σερμπεζλία	Зајко Кокорајко, Зајко сербеслија	ο λαγός Κοκοράικο, ο λαγός ο γενναίος
σι νατρέσολ γκάκι, νάπαρτσσιλ μουστάκι	си натресол гаќи, напрчил мустаќи	τίναξε τις βράκες, τύλιξε τα μουστάκια
νάγκ’ρναλ τζζαμάνταν, κάπα πισκουλία	нагрнал џамадан, капа писќулија	άρπαξε το σακάκι, καπέλο επίσημο
μόρε τόκμου μλαντοζζένια.	море, токму младожења.	ο τέλειος νιόπαντρος.
Σι οζζένιλ Ζάικο Λίσα ουντοβίτσα	Си оженил Зајко Лиса удовица	Παντρεύτηκε ο λαγός την αλεπού τη χήρα
τάζζνανατα ζζένα, πέτλοβα κομσσίικα	тажнаната жена, петлова комшиика	την λυπημένη γυναίκα, τη γειτόνισσα του κόκορα
μάζα ραζμαζάνα, πόζνατα τσσιμρία	маза размазана, позната чимрија	βαμμένη, καλλωπισμένη, γνωστή ιδιότροπη
σβέτσκα ισποσνίτσα, σέλσκα βιζιτάρκα.	светска испосница, селска визитарка.	ασκήτρια του κόσμου, επισκέπτρια του χωριού.
Μι ποκάνιλ Ζάικο κίτενι σβατόβι	Ми поканил Зајко, китени сватови	Κάλεσε ο λαγός στολισμένους συμπεθέρους
μέτσσκα μεσαρία, βόλτσσιτσα κουμίτσα	мечка месарија, волчица кумица,	την αρκούδα την οργανώτρια, την λύκαινα την κουμπάρα
έζζο ταπαντζζία, ζζάμπα ζουρλατζζίκα	ежо тапанџија, жаба зурлаџика,	τον σκαντζόχοιρο με το νταούλι, το βάτραχο με το ζουρνά
Μούρτζζο αμπερτζζία, Ζάικο Κοκοράικο	Мурџо аберџија, Зајко Кокорајко	το Μούρτζζο τον τσιλιαδόρο,
	(Ρεφρεν)
σι νατρέσολ γκάκι, νάπαρτσσιλ μουστάκι	си натресол гаќи, напрчил мустаќи,	ο λαγός τίναξε τις βράκες, τύλιξε τα μουστάκια,
νάγκ’ρναλ τζζαμάνταν, κάπα πισκουλία	нагрнал џамадан, капа писќулија,	άρπαξε το σακάκι, καπέλο επίσημο
μόρε τόκμου μλαντοζζένια.	море, токму младожења.	ο τέλειος νιόπαντρος.
Πα σι τ’ργκναλ Ζάικο νιζ Σολούνσκο πόλε	Па си тргнал Зајко низ Солунско поле	Και ξεκίνησε ο λαγός μέσω κάμπου Θεσσαλονίκης
ταμ’ σι σρέτναλ Ζάικο ντο ντβα-τρι λοβτζζίι	там’ си сретнал Зајко до два-три ловџии	εκεί συνάντησε ο λαγός δυο-τρεις κυνηγούς
εμ όνι σι νόσατ πούσσκι σατσσμαϊλίι	ем они си носат пушки сачмајлии,	και αυτοί κουβαλούσαν όπλα με σκάγια
άρτκι εμ ζαγκάρι.	‘ртки ем загари.	σπιτόσκυλα και κυνηγόσκυλα.
Πα σι λέτναλ Ζάικο, Ζάικο ντα μι μπέγκα	Па си летнал Зајко, Зајко да ми бега,	Και πετάχτηκε ο λαγός, ο λαγός να φεύγει
σι ισκίναλ γκάκι, ράζμαρσιλ μουστάκι	си искинал гаќи, размрсил мустаќи,	έσκισε τις βράκες, χάλασε τα μουστάκια του
ίσκιναλ τζζαμάνταν, βίκναλ σε προβίκναλ	искинал џамадан, викнал се, провикнал:	έσκισε το σακάκι του, φώναξε και ξαναφώναξε
μόρε νε σουμ μλαντοζζένια!	море не сум младожења!	Δεν είμαι νιόπαντρος !

Το τραγούδι αυτό συνήθως χορεύεται зарамо – ζάραμο - από τον ώμο και είναι ένα από τα τραγούδια τα οποία είναι γνωστά σε όλους τους Μακεδόνες, σε ολόκληρο τον κόσμο. Παλαιότερα, λόγω των κλειστών κοινωνιών και της δυσκολίας μετακίνησης, υπήρχαν κάποια τραγούδια και χοροί, γνωστοί παντού και κάποιοι άλλοι, οι περισσότεροι στον αριθμό, τοπικοί, άγνωστοι σε πιο μακρυνές περιοχές. Έτσι για παράδειγμα, πριν έναν αιώνα, το Левото оро - Λέβοτο όρο - αριστερός χορός του Костур-Καστοριάς δεν ήταν γνωστός στο Кукуш-Κούκουςς-Κιλκίς, όπως και η Клајначка - Κλαϊνάτσσκα του Κούκουςς δεν ήταν γνωστή στο Κόστουρ κ.ο.κ.

 Στην εποχή μας όμως τα πράγματα άλλαξαν και μέσω πολιτιστικών ανταλλαγών και ηλεκτρονικών μέσων, η κουλτούρα εξαπλώνεται και πλουτίζεται.

Η περιοχή καταγωγής του Ζάικο δεν είναι γνωστή. Εάν και ήταν πασίγνωστο, σε προφορική μορφή, ο καλλιτέχνης που το χιλιοτραγούδησε και πρώτος το τοποθέτησε σε μαγνητοταινία, ήταν ο γνωστός τραγουδιστής, με καταγωγή από το Галичник - Γκάλιτσσνικ της Δημοκρατίας της Μακεδονίας, Александар Сариевски - Αλεξάνταρ Σαρίεβσκι, σόλο ή με συνοδεία χορωδίας, τον οποίο είχαμε την ευχαρίστηση να απολαύσουμε ζωντανά, τη δεκαετία του ’90, στο χωριό Забрдени - Ζαμπ’ρντενι - Λόφοι Φλώρινας.

Σήμερα ακούγεται σε όλα τα μακεδόνικα πανηγύρια και χορούς και χορεύται από όλα σχεδόν τα χορευτικά συγκροτήματα. Όπως και σχεδόν όλοι οι μακεδόνικοι χοροί και τραγούδια στην Ελλάδα, δεν γλίτωσε ούτε και αυτό από τις προσπάθειες μετονομασίας. Έτσι κάποιο διάστημα μετονομάστηκε σε “χορός Ζήσης” (όπως λέμε ο Μαραντόνας π.χ.) και αργότερα σε “χορός Ζάικος”.

Σήμερα, όλο και περισσότερο, αποκαλείται με τη γνήσια μακεδόνικη ονομασία του, оро Зајко-όρο Ζάικο (χορός Ζάικο).

===

Αναδημοσίευση από  Novazora φύλλο 6 Οκτωβριος 2010, http://novazora.gr/arhivi/1095.