Η τρομπέτα είναι αερόφωνο μουσικό όργανο, με μεταλλικό επιστόμιο σε σχήμα κούπας, που ανήκει στην οικογένεια των χάλκινων πνευστών.
Στην αρχική μορφή της, ως σάλπιγγα, ήταν γνωστή στους αρχαίους Αιγυπτίους, στους Εβραίους και τους Ρωμαίους, φτιαγμένη αρχικά από ξύλο, αργότερα από μέταλλο (μπρούντζο, ασήμι) και τέλος (όπως και σήμερα) από χαλκό. Αποτελούνταν από ένα μακρύ σωλήνα σε διάφορα μήκη που από το τέλος του 1ου μ.Χ. αιώνα και μετά φάρδυνε, καταλήγωντας σε μια μετρίου μεγέθους καμπάνα.
Καθώς παρέμενε η αδυναμία του οργάνου να παράγει όλες τις νότες της κλίμακας, από τα τέλη του 18ου αιώνα επιχειρήθηκε η εισαγωγή μηχανισμού που θα βοηθούσε στην παραγωγή όλων των φθόγγων. Στις αρχές του 19ου αιώνα εισήχθησαν τα έμβολα, στην αρχή δύο και έπειτα τρία, που επέτρεπαν την εκτέλεση όλων των χρωματικών ήχων μιας κλίμακας. Από εκεί και ύστερα, ονομάζεται τρομπέτα με έμβολα, σε διάκριση από την παλαιότερη φυσική τρομπέτα.
Στρατιωτικό, μουσικό όργανο, αρχικά, εισήχθη στην ορχήστρα στις αρχές του 17ου αιώνα, όμως περισσότερο γνωστή έγινε στη διάρκεια του 19ου αιώνα. Έχει διαπεραστική και λαμπερή τονική χροιά και μεγάλες τεχνικές δυνατότητες.
Η ανάπτυξη της δεξιοτεχνικής τεχνικής της τρομπέτας έχει κάνει πολλούς συνθέτες να τη χρησιμοποιήσουν ως μελωδικό όργανο ίδιας ευκινησίας με τα ξύλινα πνευστά και έτσι η τρομπέτα θεωρείται σήμερα δημοφιλέστατο όργανο ορχήστρας και συγκροτήματος, ιδίως στην παραδοσιακή μουσική της Μακεδονίας, καθώς και τη μουσική τζαζ στην Αμερική και τη μουσική σκα στη Τζαμάικα.[1]
Είναι χαρακτηριστικό το παρακάτω βίντεο με το ΑΚΡΙΤΙΚΟ ΤΡΙΟ (Fairground in Κastoria – Αposkepos 2008):[2] στο οποίο φαίνεται ξεκάθαρα οτι στο χώρο της Νοτιο-Ανατολικής Ευρώπης (Βαλκάνια) μόνο οι Μακεδόνες μουσικοί κατάφεραν να εντάξουν τα χάλκινα μουσικά όργανα στη παραδοσιακή μουσική και από στρατιωτικά να τα μετατρέψουν σε λαϊκά μουσικά όργανα ειρήνης και πολιτισμού σε τόσο μεγάλο βαθμό. Εύγε σε όλους τους Μακεδόνες μουσικούς.
====
[1] http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CF%81%CE%BF%CE%BC%CF%80%CE%AD%CF%84%CE%B1
[2] ΑΚΡΙΤΙΚΟ ΤΡΙΟ
Το Ακριτικό Τρίο είναι ένα σύνολο παραδοσιακής βαλκανικής μουσικής που σχηματίστηκε το 1999 από τον τρομπετίστα Παντελή Στόικο.
Απαρτίζεται από δεξιοτέχνες μουσικούς της περιοχής της Φλώρινας και αξιοποιεί με τον καλύτερο τρόπο τα μουσικά ακούσματά του από την περιοχή όπου γεννήθηκαν και μεγάλωσαν οι μουσικοί αλλά και τις απεριόριστες δυνατότητες της βαλκανικής μουσικής. Οι μουσικοί -μαζί με τον Παντελή Στόικο στην τρομπέτα και στο καβάλ- είναι οι: Θανάσης Αθανασίου στην ηλεκτρική και κλασική κιθάρα και Δημήτρης Αθανασίου στα τύμπανα και στο νταούλι. Το ρεπερτόριό τους περιλαμβάνει κομμάτια των λαών της βαλκανικής και της Μαύρης Θάλασσας, καθώς και συνθέσεις του Παντελή Στόικου. Το πρόγραμμα που παρουσιάζει το Ακριτικό τρίο είναι μια γιορτή της βαλκανικής μουσικής, ένας δημιουργός τρόπος ανάδειξης της εγγύτητας των λαών της βαλκανικής χερσονήσου και ένα μήνυμα καλλιτεχνικής συνύπαρξης και αλληλεπίδρασης των λαών της βαλκανικής.
Δισκογραφία
ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΣΤΟΙΚΟΣ - ΘΡΑΥΣΕΙΣ ( σύμπραξη σε 4 κομμάτια): http://www.youtube.com/watch?v=cs-eYdtf6_Y
Να μου επιτρέψεις να συμπλξηρώσω ότι τα χάλκινα, είναι χαρακτηριστικό στοιχείο στην Ελληνική Μακεδονία κι έχει ελάχιστη παρουσία στην "υπόλοιπη".
ΑπάντησηΔιαγραφήΚι ότι τα χάλκινα τα φέρανε στη Μακεδονία οι Γάλλοι στρατιπωτες κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου πολέμου
@stefanos
ΑπάντησηΔιαγραφήΝα μου επιτρέψεις να διαφωνήσω.
Τα χάλκινα μουσικά όργανα είναι χαρακτηριστικό όλων των Μακεδόνων σε όλη τη Μακεδονία. Τόσο στη Δημοκρατία της Μακεδονίας όσο και στην Ελληνική Μακεδονία (και όχι μόνο).
Η παρουσία των χάλκινων στην “υπόλοιπη” όπως κομπλεξικά ονομάζεις τη Δημοκρατία της Μακεδονίας δεν είναι καθόλου ελάχιστη.
Είναι χαρακτηριστικό το τραγούδι "Da beshe strela pesnata"="Να ήταν βέλος το τραγούδι" με τον Gotse Arnaoudof από την Δημοκρατία της Μακεδονίας το οποίο ο Gοtse άνετα θα τραγουδουσε με συνοδεία τη μπαντα "Makedoniki Fanfara" η οποία παίζει μόνο μουσική χωρίς λόγια (αποτέλεσμα επι σειράς ετών απαγορευσεων) στα Ραγκουτσαρια της Καστοριάς, πραγμα που δεν είναι καθόλου τυχαίο.
Βεβαίως οι Μακεδόνες δεν είμαστε οι μόνοι που "ενσωματώσαμε" τα χάλκινα στην λαϊκή και παραδοσιακή μουσική, ωστόσο οι Μακεδόνες μουσικοί είναι οι μόνοι που τα χρησιμοποιουν ως λαϊκά μουσικά όργανα στην Ελλάδα.
Περισσότερα για αυτό το θεμα θα γράψω σε επόμενη ανάρτηση.
Αγαπητέ Abecedar,
ΑπάντησηΔιαγραφήΈγραψα ότι τα χάλκινα είναι χαρακτηριστικά ΚΥΡΙΩΣ (όχι αποκλειστικά) στην Ελληνική Μακεδονία. Δεν γνωρίζω πόσες φορές έχεις παρεβρεθεί σε γάμο στην "Δημοκρατία της Μακεδονίας", εγώ έχω αρκέτες. Τα χάλκινα υπάρχουν δεν είναι όμως επ' ουδενί τόσο διαδεδομένα όπως εδώ.
Επίσης θα ήθελα πολύ να διαβάσω την έρευνα σου για τα μουσικά αυτά όργανα, που μου αρέσουν πάρα πολύ. Αναμένω λοιπόν.
Και κάτι άλλο. Δεν σχολίασες την πληροφορία μου πέρι του ότι τα φέρανε οι Γαλλοι πριν 100 χρόνια. Αυτό κατ' εμέ τα αποχαρακτηρίζει από "παραδοσιακά" καθώς για μένα παραδοσιακό δεν μπορεί να είναι κάτι που δεν έχει ούτε έναν αιώνα ζωής.
Χαιρετώ.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕνδιαφέρουσα η παρουσιαση της τρομπέτας.
Ωστόσο πρεπει να πω πως ο χρηστης Στέφανος έχει δίκιο ως προς τη γεωγραφικη κατανομη των χάλκινων ως μουσικών οργάνων ενσωματωμένων στην τοπικη παράδοση.
Κατα την τουρκοκρατία ήταν πολλοί οι δυτικομακεδονες που αποδήμησαν στην Ευρώπη και συγκρότησαν παροικίες σε πολλές ανεπτυγμένες πόλεις. Κατα πάσα πιθανότητα αυτοί ηταν που μετέφεραν στις ιδιαίτερες πατριδες τους τα χάλκινα επηρεασμένοι από την δυτικοευρωπαικη ενορχήστρωση.
Όσον αφορά στην χρήση τους τα χάλκινα όντως ειναι ένα τοπικο φαινόμενο, που περιορίζεται στη Σερβία και στη δυτική Μακεδονία και συγκεκριμένα στις περιοχές Καστοριάς, Κοζάνης, Γρεβενων, Φλώρινας και Μπίτολα καθώς και στην Κορυτσά της Αλβανίας.
Στις περιοχές αυτές τα χάλκινα εισήχθησαν από τον 19ο μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα και περιορίστηκαν αποκλειστικά εκεί.
Μετά τον πόλεμο παρατηρείται μια επέκταση των χάλκινων στην Κεντρικη Μακεδονια (Πέλλα) και τη δεκαετία του '60 αρχίζουν να τα παίζουν και οι παραδοσιακοί οργανοπαίχτες της Γουμένισσας. Πιθανόν αυτή η διάδοση των χάλκινων να οφείλεται στα περιπλανώμενα τσιγγάνικα συγκροτήματα.
Στη Γιουγκοσλαβία μέχρι τον πόλεμο μπάντες χάλκινων με πιο πλούσια ενορχήστρωση και περισσότερα όργανα (δλδ όχι μόνο κορνέτα κ' τρομπόνι) υπήρχαν μόνο στη Σερβία, γεγονός που ενισχύει την υπόθεση της ευρωπαϊκής μουσικής επιρροής. Μετά τον πόλεμο εμφανιστηκαν και κάποιες μπάντες από πρόσφυγες καταγομενους απο την Ελλάδα, αλλά τελικά τα χάλκινα δεν γνώρισαν περαιτερω διάδοση κ' δεν εκτόπισαν τα παραδοσιακά πνευστά.
Κάποια εποχή χάλκινες μπάντες παρουσιάστηκαν και στο Αιγαίο (Λέσβο) όπου τα έλεγαν "φυσερά" αλλά δεν εντάχθηκαν τελικά στην τοπική παράδοση.
Κατ’ αρχάς η Δημοκρατία της Μακεδονίας δεν μπαίνει σε εισαγωγικά όπως δεν μπαίνει η ελληνική Μακεδονία.
ΑπάντησηΔιαγραφήΌποιος είναι Μακεδόνας (εθνικά ή μη) ξέρει πολύ καλά ότι μπορούν να συνυπάρχουν πολλές Μακεδονίες και, άρα, πολλών ειδών Μακεδόνες -χωρίς η μακεδονική ταυτότητα του ενός να αποκλείει την άλλη. Όπως λέει και η παροιμία “χίλιοι καλοί χωράνε”. Κακοί είναι όσοι θέλουν να επιβάλλουν ονομασία της αρεσκείας τους στη Δημοκρατία της Μακεδονίας και στους εθνικά Μακεδόνες.
Κατα δευτερο, δεν έχω κάνει συγκεκριμένη έρευνα σε επιστημονική βάση. Γνωρίζω μόνο από προφορικές αφηγήσεις γεροντότερων Μακεδόνων μουσικών ότι τα χάλκινα μουσικά όργανα (το οποία σημειωτέον, ως μουσικά όργανα, προέρχονται από την κεντρική Ευρώπη) πρώτο-εμφανιστήκαν στα Βαλκάνια στα τέλει του 19ου αιώνα αρχικά από τις στρατιωτικές μπάντες του Οθωμανικού στρατού, και, αργότερα από το Γαλλικό στρατό (και οχι μόνο) που κατέφθασε στα Βαλκάνια κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο στις αρχές του 20ου αιώνα (1911-12).
Απο τις προφορικές αφηγήσεις γεροντότερων Μακεδόνων έμαθα οτι οι πρώτοι οργανοπαίχτες που χρησιμοποίησαν τα χάλκινα μουσικά όργανα σε γάμους και πανηγύρια ήταν (ποιοι άλλοι;) οι Τσιγγάνοι ή Ρομά οργανοπαίκτες, το 1900 περίπου.
Μετά τους Ρομά οργανοπαίχτες ακολούθησαν οι υπόλοιποι λαϊκοί & παραδοσιακοί οργανοπαίκτες των Βαλκανίων Σέρβοι, Μακεδόνες (μακεδονόφωνοι και ελληνόφωνοι), Μαυροβούνιοι και άλλοι.
Πάντως, όπως και έχει το πράγμα απο ιστορικής άποψης, σήμερα είναι πραγματικότητα ότι τα χάλκινα μουσικά όργανα ειδικά στην Ελλάδα από πλευράς παραδοσιακής μουσικής παράδοσης, αποτελούν σήμα κατατεθέν των Μακεδόνων. Αυτό δεν μπορεί να το αμφισβητήσει κανείς.
Αντίθετα, στους Έλληνες τα χάλκινα ακόμη και σήμερα είναι άγνωστα ως λαϊκα ή παραδοσιακά μουσικά όργανα –τα γνωρίζουν μόνο από τις στρατιωτικές παρελάσεις (οι περισσότεροι) και από τις ορχήστρες κλασσικής μουσικής (οι λιγότεροι).
αιώνια κομπλεξικοί οι νεοέλληνες σε όλα
ΑπάντησηΔιαγραφήauto dn einai ali8eia.kai poli prosblitiko malista
ΔιαγραφήΤο σχόλιο του ανώνυμου με χαρακτηριστικό τα αποσιωπητικά (…) στο τέλος κάθε πρότασης δεν θα δημοσιευθεί.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑπό δω και στο εξής, εάν θέλει να δημοσιεύονται τα σχόλια που γράφει στο παρών blog, τον παρακαλώ να δημιουργήσει ένα σταθερό blogger account και μέσω αυτού του account να σχολιάζει.