Έγραψε ο Γιώργος Κύρκος*
Οι γονείς μου ανέκαθεν δούλευαν και τα καλοκαίρια έπρεπε να πάμε στο χωριό (γιατί όλοι από κάπου ήρθαν) για να μας κρατήσει ο παππούς και η γιαγιά.
Πάντα θυμάμαι την κλασσική ερώτηση-δίλημμα ποιό χωριό είναι το καλύτερο. Φυσικά η απάντηση πήγαινε αναλόγως με το μέρος που βρισκόμουν και το χρηματικό ποσό που θα «έπεφτε» (η κουλτούρα μας).
Προς τι όμως αυτή η κόντρα; Μια κρυφή αντιπάθεια που μας έρχεται από το 1922 όταν μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, συρρέουν από τη Μικρά Ασία, Ανατολική Θράκη και Πόντο ταλαιπωρημένοι πρόσφυγες προς το επίσημο Ελληνικό κράτος και προσπαθούν να εγκατασταθούν με τους γηγενείς πληθυσμούς.
«Εσύ αγόρι μου είσαι ντόπιο-πόντιος...» συνήθιζαν να μου λένε οι μεγάλοι και συνέχιζαν «...επειδή οι γονείς σου ερωτεύτηκαν» (Μη φανταστείτε, είμαι 23 ετών αλλά ακόμα τέτοιες απόψεις επιβιώνουν στα χωριά).
Εγώ, το πόντιος το καταλάβαινα λόγω της διαλέκτου, των ανεκδότων κ.ο.κ. όχι όμως το ντόπιος. Μια τόσο αόριστη έννοια για την καταγωγή του πατέρα μου.
Ντόπιος θα πει αυτόχθων, έμαθα μετά από χρόνια στο σχολείο (εκεί ξεκίνησαν όλα) και κατάλαβα ότι είμαι Μακεδόνας εκ του πατρός. Με το μικρό μου μυαλό πίστευα και πιστεύω ότι κάθε τόπος έχει ανθρώπους που ζουν αιώνες εκεί και ονομάζονται natives. Κάπου εκεί έρχεται η ηλικία που όλο απορία βάζουμε κάπως το μυαλό μας να σκεφτεί λογικά.
Σκέφτομαι: Στο ένα μου χωριό είναι ντόπιοι άρα Μακεδόνες, άρα ζουν αιώνες εδώ με τις όποιες προσμίξεις. Στο χωριό της μητέρας μου που είναι στο Ν. Κιλκίς ζουν κυρίως πρόσφυγες ποντιακής καταγωγής, Βλάχοι και Σαρακατσάνοι. Απορώ λοιπόν, που είναι οι Natives, αφού η Πόντιοι ήρθαν το 1913 (πρώτη φορά) και μαζικά το 1922. Οι Βλάχοι δεν προσδιορίζονται ως ντόπιοι αφού βρίσκονται σε όλη την Ελλάδα και τα Βαλκάνια όπως και οι Σαρακατσάνοι.
Εκεί κάπου έρχεται η καλή μου γιαγιά συγχωρεμένη (Πόντια) και μου λέει: «Εδώ κάτω κοντά στο ποτάμι παιδάκι μου ήταν τα Βουλγάρικα σπίτια». Εδώ το μυαλό μου αλλάζει πορεία και σκέφτομαι τι δουλειά έχουν οι Βούλγαροι κάτοικοι εδώ; (20 χιλ. από τα Ελληνοβουλγαρικά σύνορα).
Κάπου εκεί έρχεται και η Γ' Λυκείου με την Ιστορία κατεύθυνσης που λέει ξεκάθαρα: «Η κυβέρνηση Βενιζέλου τοποθετεί τους πρόσφυγες της Μ. Ασίας στο ύπαιθρο και ιδιαίτερα στη Βόρεια Ελλάδα που είναι αραιοκατοικημένη».
Ξαναρωτώ: «Που είναι οι ντόπιοι;» Η ιστορία (του σχολείου) λέει για απελευθέρωση της Μακεδονίας από τον Ελληνικό στρατό απλά και αόριστα και λίγα αναφέρει για μετακίνηση βουλγαρικού πληθυσμού. Απλά ξαφνικά το 1922 είναι αραιοκατοικημένη η κεντρική Μακεδονία.
Η παραδοσιακή μουσική είναι η καλύτερη πηγή ιστορίας και το καταλαβαίνω επειδή ασχολούμαι χρόνια. Η καλή μου αδερφή επίσης είναι μέλος σε σύλλογο που κυρίως χορεύουν παραδοσιακούς σκοπούς από τη Μακεδονία.
Κύριο χαρακτηριστικό της παραδοσιακής μουσικής είναι τα τραγούδια γιατί ο απλός άνθρωπος αγρότης ή αστός της εποχής εξέφραζε τα συναισθήματα του, όπως διαχρονικά γίνεται με τη μουσική και το τραγούδι. Δεν υπάρχει περιοχή στην Ελλάδα που να μην έχει τραγούδια εκτός από κάποια ορχηστρικά κομμάτια σε κάποιες περιοχές και η λόγια μουσική της Πόλης που είναι μια ανατολίτικη κλασσική μουσική γιατί είναι καταγεγραμμένη και αναλύει τις ανατολίτικες κλίμακες.
Θέλω να καταλήξω στο ότι μόνο στη Δυτική Μακεδονία υπάρχει ορχηστρική μουσική στην πλειοψηφία των κομματιών.
Σκέφτομαι: τόσο μπροστά ήταν οι μουσικοί της δυτικής Μακεδονίας και έγραφαν instrumental μουσική; Γιατί δεν τα τραγουδούν; Και γιατί τα ορχηστρικά τους κομμάτια έχουν ονομασίες όπως momalena, zaramo, pustseno; Σίγουρα δεν είναι ελληνικές ονομασίες.
Όλες αυτές οι απορίες γεννήθηκαν όλα αυτά τα χρόνια και με έκαναν να ψάξω αυτό το θέμα που με λίγα λόγια αναφέρεται στο μακεδονικό πρόβλημα.
Όλες αυτές τις σκέψεις οι Ελληναράδες θα τις θεωρήσουν προβοκατόρικες και εμένα δάκτυλο του Ουράνιου Τόξου. Δεν με έκανε να αμφισβητήσω ποτέ την Μακεδονία και την ελληνικότητα της, ούτε όμως να είμαι σωβινιστής. Απλά αυτές οι παρατηρήσεις και τα ερωτήματα με έκαναν να δω την άλλη άποψη, το άλλο νόμισμα.
Με έκανε να καταλάβω ότι κάποιοι άνθρωποι απλοί εντός και εκτός των συνόρων έχουν να διηγηθούν τη δική τους ιστορία σε αυτό το χώρο της Μακεδονίας και δεν αναφέρομαι στους εθνικιστές ούτε της μιας ούτε της άλλης πλευράς.
Με έκανε να αντιληφθώ οτι οι δική μας ιστορία κάτι κρύβει (περί εξαναγκαστικών μετακινήσεων πληθυσμών, απαγορεύσεων ιδιωμάτων, κακής μεταχείρισης λόγω καταγωγής) και οι βόρειοι γείτονες κάτι επινοούν, περί ιστοριών για την απευθείας καταγωγή τους από τον Μ. Αλέξανδρο κτλπ.
Οι μετριοπαθείς φωνές έχουν χαθεί στην εθνικιστική έξαρση και είναι πρόβλημα.
Μακεδόνας (Makedonski) είναι και αυτός που ζει στο Μοναστήρι ή στα Σκόπια και οι παππούδες του έφυγαν από τη Φλώρινα για να γλυτώσουν την κακομεταχείριση από το Ελληνικό κράτος ή επειδή ήταν αντάρτες.
Μακεδόνας είναι και ο παππούς μου που μιλάει ελληνικά και είναι από Ελληνόφωνο χωριό. Πιθανόν οι πρόγονοί μας να ζούσαν αρμονικά πριν την απελευθέρωση.
Μπορεί να είμαι λάθος, δεν ξέρω....ιδέα δεν έχω.
= = =
* Το κείμενο Γιώργου Κύρκου είναι αναδημοσίευση από τον ιστοτόπο www.skylos.gr (http://www.skylos.gr/index.cfm?q=articles/detail/655)
** Η εικόνα είναι από την διαδικτυακή ομάδα “Greek-Macedonian Friendship - Ελληνο-Μακεδονική Φιλία” στο Facebook. Όποιος/α επιθυμεί να συνεισφέρει γόνιμα στο διάλογο της ομάδας “Macedonian-Greek Friendship - Μακεδονο-Ελληνική Φιλία” μπορεί να γίνει μέλος της κάνωντας κλικ εδώ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου