ΝΙΚΟΛΑ ΜΠΑΝΤΕΒ – ΘΡΥΛΟΣ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ

 

НИКОЛА БАДЕВ – ЛЕГЕНДА НА МАКЕДОНСКАТА НАРОДНА МУЗИКА

ΝΙΚΟΛΑ ΜΠΑΝΤΕΒ - ΘΡΥΛΟΣ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ

Κάποτε, κυρίως τις δεκαετίες του ΄60 και ΄70, όταν πολλοί Μακεδόνες από την Ελλάδα μετανάστευσαν σε άλλες χώρες, κάθε φορά που επέστρεφαν έφερναν μαζί τους και όσους δίσκους ή κασέτες με μακεδόνικα τραγούδια μπορούσαν να κρύψουν στις αποσκευές τους. Έτσι, πολλά ήταν τα σπίτια που είχαν στο πάνω πάνω ράφι των ντουλαπιών τους, δίσκους γνωστών Μακεδόνων καλλιτεχνών. Ένας από αυτούς ήταν και ο Νίκολα Μπάντεβ.

Ο Никола Бадев (1918 – 1976) είναι ένας από τους γνωστότερους τραγουδιστές παραδοσιακών μακεδόνικων τραγουδιών, ο οποίος εκτός από το τραγούδι, ασχολήθηκε και με την συλλογή παλιών τραγουδιών, τα οποία εκδόθηκαν το 2006, προς τιμή του μεγάλου αυτού Μακεδόνα καλλιτέχνη.

Ο Бадев γεννήθηκε στο χωριό Глишиќ-Γκλίσσικ, κοντά στην πόλη Кавадарци-Καβάνταρτσι της Δημοκρατίας της Μακεδονίας. Σε ηλικία μόλις δέκα ετών, άρχισε να παίζει βιολί και έγινε μέλος του πολιτιστικού συλλόγου του Καβάνταρτσι και της δημοτικής χορωδίας του Васил Хаџиманов-Βάσιλ Χατζζιμάνοβ, φημισμένου καλλιτέχνη εκείνης της περιόδου. Μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο, το 1948, έκανε το ντεμπού του στο πρόγραμμα του „Радио Скопје (Ράντιο Σκόπιε)“ και πρακτικά αυτή ήταν η αρχή της λαμπρής μουσικής του καριέρας. Τα πρώτα του τραγούδια, τα οποία ηχογράφησε το 1955, ήταν παραγωγή του κρατικού ραδιοφώνου και μεταξύ αυτών ήταν και οι επιτυχίες „До три ми пушки пукнале (Ντο τρι πούσσκι μι πούκναλε)“, „Мама Тоде учеше (Μάμα Τόντε ούτσσεσσε)“ και άλλα. Για το τότε ραδιόφωνο είχε ηχογραφήσει περισσότερα από 200 σόλο τραγούδια και ντουέτα. Πολλά ήταν τα τραγούδια που τραγούδησε μαζί με τη θρυλική Васка Илиева-Βάσκα Ιλίεβα. Για τις μουσικές παραγωγές της τότε Γιουγκοσλαβίας, ηχογράφησε περισσότερους από εκατό δίσκους. Ο πρώτος και αξέχαστος δίσκος του, ηχογραφήθηκε για το τραγούδι „Тешка беше нашата разделба (τέσσκα μπέσσε νάσσατα ραζντέλμπα – σκληρός ήταν ο χωρισμός μας“.

Το τραγούδι „Параходот (παραχόντοτ – καράβι)“ έγινε ο ύμνος του (τραγούδι που κατάγεται από την περιοχή του Костур-Κόστουρ-Καστοριάς και έχει ως θέμα τη μετανάστευση). Επίσης γνωστά του τραγούδια είναι και „Збогум мила (Ζμπόγκουμ μίλα-Αντίο αγαπημένη),, Блазе тебе Митро (Μπλάζε τέμπε Μίτρο-τυχερή εσύ Μίτρα)“, όπως και πολλά κομίτικα τραγούδια, χιουμοριστικά, χορευτικά. Τραγούδια όλων των ειδών. Είχε συνθέσει και δικά του τραγούδια, αλλά εκείνο τον καιρό απαγορεύονταν οι νέες συνθέσεις και έτσι παρουσίαζε τα τραγούδια του ως παραδοσιακά. Έτσι σήμερα, πολλά από τα τραγούδια του δεν είναι γνωστά ως δικά του, αλλά ως παλιά παραδοσιακά τραγούδια.

Η αρρώστια των σταμάτησε σε ηλικία 58 ετών, αλλά και εκείνες τις δύσκολες στιγμές πριν το θάνατό του, τραγουδούσε. Ο Никола Бадев έφυγε από αυτόν τον κόσμο, αλλά άφησε βαθιά τα χνάρια του στην ιστορία και τον πολιτισμό του μακεδόνικου λαού. Τραγούδησε πολλά από τα καλύτερα μακεδόνικα τραγούδια, αφύπνησε τα βαθύτερα αισθήματα στους ακροατές και σαν αηδόνι πέταξε σε όλο τον κόσμο για να του αφηγηθεί ότι στα Βαλκάνια υπάρχει ένας λαός, μικρός στον αριθμό, αλλά μεγάλος στον πολιτιστικό, καλλιτεχνικό και ιστορικό πλούτο.

Παρακάτω παρουσιάζονται δύο πανέμορφα μακεδόνικα τραγούδια, τα οποία χιλιοτραγουδήθηκαν από το Νίκολα Μπάντεβ.

Το πρώτο είναι το Параходот ми пристигна-Παραχόντοτ μι πρίστιγκνα (Ήρθε το καράβι μου), το οποίο κατάγεται από την περιοχή του Костур-Κόστουρ (Καστοριάς) και κατατάσεται στα μεταναστευτικά τραγούδια.

Параходот ми пристигна	Παραχόντοτ μι πρίστιγκνα	Ήρθε το καράβι μου
Параходот ми пристигна	Παραχόντοτ μι πρίστιγκνα	Ήρθε το καράβι μου
збогум либе подај рака	ζμπόγκουμ λίμπε ποντάι ράκα	Αντίο αγάπη μου, δώσε χέρι
Не плачи мило либе, не жалај	Νε πλάτσσι μίλο λίμπε, νε ζζαλάι	Μην κλαις γλυκιά μου αγάπη, μη θλίβεσαι
јас пак ќе се врнам.	ιάς πακ κε σε β΄ρναμ.	εγώ πάλι θα επιστρέψω.
Очите ти насолзени,	Ότσσιτε τι νασόλζενι,	Τα μάτια σου δακρυσμένα,
устето ти насмејано	ούστετο τι νασμέανο	Το στόμμα σου γελαστό
Не плачи мило либе, не жалај	Νε πλάτσσι μίλο λίμπε, νε ζζαλάι	Μην κλαις γλυκιά μου αγάπη, μη θλίβεσαι
јас пак ќе се врнам.	ιάς πακ κε σε β΄ρναμ.	εγώ πάλι θα επιστρέψω.
Ја земи си бело крпче,	Ιά ζέμι σι μπέλο κ΄ρπτσσε,	Πάρε λευκό μαντήλι,
избриши си црни очи	ίζμπρισσι σι τσρνι ότσσι	Σκούπισε τα μαύρα σου μάτια
Не плачи мило либе, не жалај	Νε πλάτσσι μίλο λίμπε, νε ζζαλάι	Μην κλαις γλυκιά μου αγάπη, μη θλίβεσαι
јас пак ќе се врнам.	ιάς πακ κε σε β΄ρναμ.	εγώ πάλι θα επιστρέψω.

Το δεύτερο τραγούδι έχει τίτλο Мајка на Марика думаше-Μάικα να Μαρίκα ντούμασσε (Η μητέρα στη Μάρικα έλεγε) και κατάγεται από την περιοχή Тиквешија-Τικβεσσία (περιοχή που περιλαμβάνει τις περιοχές Βόντεν-Έδεσσα, Μέγκλεν-Αλμωπία, Καβάνταρτσι και Νεγκότινο (πόλεις της Δημ.Μακεδονίας).

Мајка на Марика думаше	Μάικα να Μαρίκα ντούμασσε	Η μητέρα στη Μαρίκα έλεγε
Мајка на Марика думаше:	Μάικα να Μαρίκα ντούμασσε:	Η μητέρα στη Μαρίκα έλεγε:
Марике ќерко Марике,	Μάρικε κέρκο Μάρικε,	Μάρικε κόρη μου Μάρικε,
земи го ќерко Ѓорѓија,	ζέμι γκο κέρκο Γκιόργκια,	πάρε κόρη μου το Γκιόργκια,
Ѓорѓија први бекрија.	Γκιόργκια π΄ρβι μπέκρια.	το Γκιόργια, τον πρώτο μερακλή.
Нејќум го мајко Ѓорѓија,	Νέικιουμ γκο μάικο Γκιόργκια,	Δεν το θέλω μητέρα το Γκιόργκια,
Ѓорѓија први бекрија.	Γκίοργκια π΄ρβι μπέκρια.	το Γκιόργια τον πρώτο πότη.
Девет си жени побудил,	Ντέβετ σι ζζένι πόμπουντιλ,	Εννιά γυναίκες ξεγέλασε,
јас ќе сум мајко десетта.	ιάς κε σουμ μάικο ντέσετα.	εγώ θα είμαι μητέρα η δέκατη.
Послуша Марика мајка си	Πόσλουσσα Μαρίκα μάικα σι	Υπάκουσε η Μαρίκα τη μητέρα της
зеде го Ѓорѓи бекрија.	ζέντε γκο Γκιόργκι μπέκρια.	πήρε το Γκιόργκι τον πότη.
Ѓорѓи на Марика думаше:	Γκιόργκι να Μαρίκα ντούμασσε:	Ο Γκιόργκι στη Μαρίκα έλεγε:
Марике либе Марике.	Μάρικε λίμπε Μάρικε.	Μάρικε αγάπη μου Μάρικε
Нова се крчма отвора	Νόβα σε κ΄ρτσσμα ότβορα	Νέα ταβέρνα ανοίγει
мене ме канат да идам.	μένε με κάνατ ντα ίνταμ.	εμένα με καλούν να πάω.
Сефтето да им направам,	Σέφτετο ντα ιμ νάπραβαμ,	Τον σεφτέ να τους κάνω,
фирмата да им напишам.	φίρματα ντα ιμ νάπισσαμ.	τη φίρμα να τους γράψω.
Ене го Ѓорѓи кај иде,	Ένε γο Γκιόργκι κάι ίντε,	Νάτος ο Γκιόργκι όπου πάει
девет му зурли свиреа,	ντέβετ μου ζούρλι σβίρεα,	εννιά ζουρνάδες του έπαιζαν,
девет му зурли свиреа,	ντέβετ μου ζούρλι σβίρεα,	εννιά ζουρνάδες του έπαιζαν,
десет тапани чукаа.	ντέσετ ταπάνι τσσούκαα.	δέκα νταούλια του χτυπούσαν.

Μπορείτε να τα απολαύσετε στο ίντερνετ, στις ηλεκτρονικές διευθύνσεις  http://www.youtube.com/watch?v=ippgW6RaYxI και  http://www.youtube.com/watch?v=aS_MeelaaZA

 

http://novazora.gr/arhivi/6872